Upload een foto naar een AI-beeldgenerator en zie hoe je verandert in een actiefiguur of een Barbiepop in een winkeldoos. Het is een leuke gimmick, maar er kleven zeker nadelen aan, waarschuwen privacyvoorvechters. Zij wijzen erop hoe gemakkelijk je gezicht ook kan worden misbruikt voor pornografisch beeldmateriaal.

Het probleem is dat veel beeldgeneratoren niet alleen de geüploade foto opslaan, maar mogelijk ook persoonlijke gegevens zoals je IP-adres of e-mailadres. Je geeft meer prijs dan je denkt en verliest de controle, waarschuwt Mimikama, een Oostenrijkse site die mensen wil informeren over online misbruik.

AI kan op basis van een foto iemands gezicht, leeftijd, houding en emoties herkennen, zegt Mimikama. Nieuw onderzoek toont zelfs aan dat AI verrassend goed is geworden in het raden van je locatie – zelfs op vage foto’s zonder herkenbare plekken op de achtergrond.

Gebruik voor criminele doeleinden

In het slechtste geval kunnen opgeslagen foto’s opnieuw worden gebruikt in deepfakes of misbruikcontent. Dat maakt de AI-fototrend extra zorgwekkend, vooral wanneer het gaat om het gebruik van kinderfoto’s.

Het is denkbaar dat je foto opduikt als antwoord op vragen van andere gebruikers, bijvoorbeeld wanneer zij de AI een vraag stellen. De gegevens kunnen bovendien worden gebruikt voor phishingaanvallen of andere criminele doeleinden, waarschuwen consumentenbeschermers.

Waarom nemen mensen dan toch het risico om een foto te uploaden naar een AI? “Een belangrijk motief is zelfpresentatie. Je kunt experimenteren met je identiteit en jezelf laten zien zoals je graag zou willen zijn”, zegt mediaonderzoeker Claudia Riesmeyer van de Ludwig Maximilian Universiteit in München. “Je kunt benadrukken wat je leuk vindt aan jezelf en verbergen wat je minder mooi vindt.”

Dit spreekt vooral jongeren aan, legt Riesmeyer uit: “Als iemand bijvoorbeeld wil uitproberen hoe hij of zij eruitziet met blauw haar, kan dat via een avatar – zonder naar de kapper te hoeven.”

Je helpt mogelijk mee aan het trainen van de AI

De AI profiteert ook van je uploads als deze worden gebruikt om het systeem verder te trainen. Privacyvoorvechters waarschuwen dat foto’s mogelijk ook ingezet worden voor biometrische gezichtsherkenning, waardoor AI gezichten kan herkennen en weet wie iemand is.

“Camerasystemen die individuen uit grote menigten kunnen halen op basis van biometrische gegevens kunnen grote gevolgen hebben”, waarschuwde de Hamburgse privacycommissaris Thomas Fuchs onlangs. Dergelijke systemen zijn recentelijk verboden in de EU.

Veel hangt af van welke gebruiksrechten de AI-aanbieder zichzelf heeft toegekend. Als je een foto van jezelf uploadt, kan die ergens op het uitgestrekte internet terechtkomen, mogelijk gekoppeld aan allerlei informatie over jou.

Verwijderen is lastig en soms zelfs onmogelijk – vooral als de aanbieder niet in de EU is gevestigd. Daar geldt de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), die je het recht op inzage en verwijdering geeft.

Eén ding moet je zeker nooit doen. Foto’s van vrienden uploaden naar een AI-beeldgenerator zonder hun toestemming. Het is ook onverstandig om beelden van jezelf als bekend speelgoedfiguur te delen op sociale media.

Als je bijvoorbeeld een afbeelding van jezelf als Star Wars-figuur plaatst, kan de merkhouder – Disney in dit geval – zich in zijn rechten aangetast voelen. “Het is maar een grapje” heeft nog nooit iemand beschermd tegen een sommatie, waarschuwt Mimikama.

Bewustwording van AI-risico’s

Voordat je een foto uploadt naar een AI, raadt het Beierse Consumentenbureau aan om jezelf af te vragen of het de moeite waard is om je gegevens op deze manier prijs te geven.

Kinderen moeten in het bijzonder bewust worden gemaakt van de risico’s en goed begeleid worden. En wordt een kinderfoto toch misbruikt? Leg dan bewijs vast, bijvoorbeeld met screenshots, neem contact op met de aanbieder en schakel indien nodig de politie in.