Door de uitbraak van het coronavirus zit een derde van de wereldbevolking in quarantaine. Toch is het zeker niet de eerste keer dat er op zo’n grote schaal isolatiemaatregelen zijn ingevoerd. Dit zijn 7 historische gebeurtenissen die bepalend geweest zijn voor onze geschiedenis.
1. De eerste quarantaine of ’trentino’
Het woord quarantaine is ondertussen een ingeburgerd begrip. Toch was dat niet altijd het geval. Toen de builenpest in de 14de eeuw uitbrak in Italiaanse steden als Venetië en Milaan werden er duidelijke isolatiemaatregelen genomen. Zo moesten boten uit de havenstad Ragusa 30 dagen voor anker liggen voor er iemand van boord mocht gaan. Deze periode werd aangeduid met het Italiaanse ’trentino’, wat dertig betekent. Na een tijd namen andere steden de maatregel over en werd de isolatieperiode verlengd tot 40 dagen. Die beslissing had vooral te maken met het christelijke geloof dat symbolische waarde hecht aan het getal. De naam werd veranderd in quarantena (40) en kreeg sindsdien een veel bredere betekenis.
2. De eerste quarantainevlaggen in de scheepvaart
Pandemieën zijn een regelrechte ramp voor de economie. Ook in de 18de eeuw wisten ze dat al. Om de ziekte tegen te gaan, werd er daarom geëxperimenteerd met allerlei bestrijdingsmethodes. De quarantainevlag is daar een voorbeeld van. Met de vlag konden zeevaarders aangeven of er besmettelijke ziekten aanwezig waren op hun schip. In geval van besmetting werd een zwart-gele vlag getoond en moest het schip onmiddellijk in quarantaine. Wanneer het schip niet langer een bedreiging vormde, werd dat gesignaleerd met een gele vlag en werd de quarantaine opgeheven. Vandaag de dag wordt die techniek nog steeds toegepast in de scheepvaart
3. De isolatie van Apollo 11-astronauten
Toen de Astronauten van Apollo-11 op 24 juli 1969 terugkeerden van hun maanexpeditie, wist niemand of het hemellichaam steriel zou zijn. Om te vermijden dat ‘maankiemen’ onze planeet zouden verwoesten, werden Neil Armstrong en zijn mannen daarom afgezonderd in een speciaal ontworpen laboratorium. Uiteindelijk zouden ze daar 3 weken verblijven. Tegenwoordig worden ruimtevaarders niet langer in quarantaine geplaatst. Latere Apollo-missies toonden aan dat de maan steriel is en geen buitenaardse ziekten overdraagt. Voor hun ruimtereis worden de astronauten wel nog steeds in quarantaine geplaatst. Op die manier probeert men te vermijden dat er iemand ziek wordt in de ruimte.
4. De eerste levenslange isolatie
Ons land bevindt zich al bijna twee maanden in lockdown en dat begint behoorlijk door te wegen bij sommige mensen. Dat het nog altijd een stuk erger kan, bewijst Mary Mallon. De in Ierland geboren kokkin besmette meer dan 50 mensen met buiktyfus en veroorzaakte drie sterfgevallen. Omdat haar situatie als zeer besmettelijk werd beschouwd, werd Mallon in 1907 in quarantaine geplaatst. Daar bracht ze goed als haar hele leven door. Na meer dan 25 jaar afgezonderd te hebben geleefd, overleed ze. Een reality check voor alle iedereen die het lastig heeft tijdens de coronacrisis.
5. De wetenschappelijke ontdekkingen van Newton
Dat sommige mensen beter werk afleveren in quarantaine, bewijst de Engelse natuurkundige Isaac Newton. Toen de builenpest in 1665 Londen teisterde, werden alle universitaire campussen in het Verenigd Koninkrijk gesloten. Zonder de hulp van zijn professors, trok de jonge Newton dan maar zelf op ontdekking. Dat loonde want in de 18 maanden die hij in isolatie doorbracht, legde hij de basis voor universele natuurwetten die we vandaag de dag nog steeds kennen. De bekendste daarvan is de ‘Gravitatiewet’ die de zwaartekracht tussen voorwerpen beschrijft. Wie weet had de wetenschap er zonder zijn quarantaine-ontdekking wel helemaal anders uitgezien!
6. Het monster van Frankenstein
Newton was niet het enige genie dat vanuit isolatie ongelofelijke dingen deed. Ook de literaire wereld leverde enkele pareltjes af. Zo kwam William Shakespeare’s toneelstuk Macbeth tot stand tijdens een quarantaine in 1606. Zo’n 200 jaar later schreef een andere Britse auteur met de naam Mary Shelly opnieuw een quarantaine-meesterwerk. Tijdens een hevige cholera-epidemie schreef Shelly de sciencefictionroman Frankenstein. Anno 2020 is het ‘monster’ uit haar boek nog steeds een iconisch horrorfiguur.
7. Het eerste geïsoleerde eiland
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd er volop geëxperimenteerd met wapens om de tegenstander pijn te doen. De Britse strijdmachten gingen daarin we heel ver. Nadat ze de bewoners van het Schotse Gruinard Island hadden onteigend, startten ze een onderzoek naar een dodelijk biologisch wapen met de naam antrax. Tijdens een experiment werden 80 schapen op het eiland gezet. Geen enkel dier overleefde de blootstelling aan het product. Antrax zou uiteindelijk nooit gebruikt worden en om verspreiding van de ziekte tegen te gaan werd Gruinard Island 48 jaar lang in quarantaine geplaatst. Na een ontsmettingsprocedure van vier jaar werd het eiland in 1990 opnieuw bewoonbaar verklaard.