Fitnesstrackers, toestelletjes die je op je lichaam draagt als armband of aan je riem, zijn in. De ingebouwde versnellingsmeter telt het aantal stappen je zet, en sommige snufjes beweren zelfs je slaapritme te kunnen meten. Wetenschappers staan echter sceptisch tegenover dat laatste, en leggen aan LiveScience uit waarom jij dat beter ook doet.

1. Versnellingsmeter volstaat niet

Veel toestellen gebruiken enkel een versnellingsmeter, en kunnen zo wel min of meer registreren wanneer je wakker bent of slaapt. Sommige toestellen tonen echter ook je slaapritme in diepe in lichte stadia, of beweren zelfs je remslaap te detecteren. Met enkel een versnellingsmeter gaat dat niet, zegt Hawley Montgomery-Downs, een slaaponderzoeker aan de West Virginia University die de precisie van de slaapmeters heeft onderzocht. “Je beweegt evenveel of je nu in een diepe slaap zit of in lichtere slaapstadia,” zegt hij. 

Een team van de prof vergeleek in 2011 de data van een tracker (een oudere versie van de Fixbit) met die van een echte slaaptest, en stelde vast dat de slaaptracker de slaap gemiddeld 67 minuten overschatte. Een andere test die afgelopen november werd voorgesteld, wees uit dat de tracker (de Fixbit One) bij kinderen de slaap dan weer fel onderschatte, met gemiddeld 109 minuten maar liefst. “Misleidende informatie” dus, zegt slaaponderzoekster Lisa Meltzer van het National Jewish Health-ziekenhuis in het Amerikaanse Denver.

2. Hartslagmeter zegt ook niks

Ook apparaten die een hartslagmeter bevatten kunnen de slaapstadia niet meten. “Slaapstadia worden voornamelijk onderscheiden door hersenactiviteit,” zegt Michael Scullin, postdoctoraal onderzoeker aan het Departement Neurologie van de Emory University School of Medicine in Atlanta. Bij slaaponderzoek gebruiken wetenschappers een elektro-encefalogram (EEG) bij de meting van iemands hersengolven om de stadia van niet-remslaap te onderscheiden. En de meting van remslaap vereist nog additionele inputs naast hersengolven, waaronder oogbewegingen en spierspanning, aldus Scullin.

“We claimen niet dat we slaaplabo’s kunnen vervangen of even nauwkeurig kunnen zijn”, nuanceert Damon Miller van Basis, het bedrijf achter fitnesstracker The Basis. “We vinden ons echter in de buurt komen voor een consumentenproduct”, stelt hij. Basis zegt dat zijn tracker in slaaplabo’s getest werd om te zien welke waarden, inclusief de hartslag, correleren met welke slaapstadia. Het bedrijf vindt dat zijn methode in de buurt komt van hoe slaaplabo’s slaap volgen, maar slaaponderzoekers reageren dat ze de studies van Basis dan wel eens willen zien. “Een hartslag is niet hetzelfde als hersengolven. En hersengolven vertellen ons in welk slaapstadium we zitten,” aldus Meltzer.

“Tenzij het toestel onafhankelijk werd getest, bijvoorbeeld door iemand die geen geld krijgt van het bedrijf, en die bevindingen worden gepubliceerd in een ‘peer-reviewed’ wetenschappelijk blad, zijn hun beweringen waardeloos,” reageert Montgomery-Downs. Scullin vindt het goed dat Basis naar meer kijkt dan enkel lichaamsbeweging, maar bevestigt dat informatie over hersengolven en oogbewegingen nodig is om echt een onderscheid te maken tussen slaapstadia. 

3. De toestellen kunnen gevaarlijk zijn

Baat het niet, dan schaadt het niet, kan je denken. Maar dat geldt niet voor mensen met slaapstoornissen die door het gebruik van de apparaatjes een vals gevoel van veiligheid kunnen krijgen. “Als iemand een dergelijk toestel gebruikt, en het zegt dat die acht uur slaapt, dan bestaat het gevaar dat iemand zou denken: ‘Oh, ik heb dan blijkbaar toch geen probleem’,” aldus Montgomery-Downs. Mensen met niet-ontdekte slaapproblemen kunnen een gevaar zijn voor zichzelf of voor anderen, wanneer ze bijvoorbeeld rijden terwijl ze slaperig zijn, zegt Montgomerey-Downs.

Een slaaptracker met bijvoorbeeld enkel een versnellingsmeter kan niet veel inzicht geven in de slaapkwaliteit, luidt het. Een persoon met slaapapneu kan bijvoorbeeld 300 keer per nacht ophouden met ademen, maar dat zou niet gedetecteerd worden. “Hun slaap is verschrikkelijk”, aldus de prof, terwijl ze acht uur lang toch relatief stil kunnen liggen.

Besluit

“Ik vind het goed dat deze commerciële toestellen de bewustwording van slaapgezondheid en slaapproblemen aanzwengelen”, besluit Scullin. “Maar consumenten die mogelijk slaapstoornissen hebben, zouden beter een afspraak maken bij een slaaplabo dan te vertrouwen op de data die deze toestellen geven.”