Sulli (25), Goo Hara (28) en Cha In-Ha (27), dat zijn de namen van drie Zuid-Koreaanse bekendheden die in de afgelopen maanden uit het leven stapten. Het werpt een sombere blik op de K-popwereld die er langs de buitenkant heel vrolijk uitziet. Maar zijn deze zelfmoorden wel echt toe te schrijven aan de K-popindustrie? Of is er hier meer aan de hand?

“De slopende K-popindustrie heeft alweer een slachtoffer gemaakt”. Het is een zin die je de afgelopen weken misschien wel gelezen of gehoord hebt. En ja, het is zo dat er de laatste maanden verschillende (voormalige) K-popsterren uit het leven zijn gestapt. Maar nee, dat is niet enkel en alleen de schuld van de K-popindustrie.

Zelfmoorden in K-pop

De laatste maanden kwamen drie sterren uit de Zuid-Koreaanse entertainmentindustrie om het leven. Bij twee daarvan, Sulli en Goo Hara, is het al bekend dat het om zelfmoord ging. En ook het overlijden van Cha In-Ha wordt gezien als verdacht. De drie overleden sterren hadden allemaal een verleden in K-pop, maar hun dood toeschrijven aan hun carrière is toch wat kort door de bocht.

Het is natuurlijk verleidelijk om ervan uit te gaan dat de sterren de druk van het K-popleven niet meer aankonden. De K-popindustrie is bikkelhard, er wordt heel wat geëist van de sterren, maar de grootste druk komt eigenlijk van buitenaf.

Druk binnen de K-popindustrie

De K-popindustrie staat ervoor bekend om veel druk te leggen op hun artiesten. Het is een harde industrie waarbij kinderen al vanop jonge leeftijd in training gaan om een K-popster te worden. Hoewel duizenden jongeren elk jaar hun kans wagen, schopt amper een handvol trainees het ook echt tot een K-popgroep.

En ook tijdens hun carrière is de druk om te presteren hoog. Ze worden bekeken door mensen in eigen land en ook ver daarbuiten. Ze moeten altijd het perfecte plaatje voorstellen voor de buitenwereld en elke kleine fout wordt uitvergroot. Voor de vaak jonge sterren, die al op hun 15de op grote podia staan, is de druk enorm. In K-pop is het namelijk ook de gewoonte om elke paar maanden een nieuw album uit te brengen. Dat betekent niet alleen nieuwe nummers schrijven en opnemen, maar ook nieuwe choreografieën inoefenen en je nieuwe nummers in muziekshows promoten. Als K-popsterren niet aan het optreden zijn, zijn ze dus waarschijnlijk wel aan het werken aan hun volgende comeback.

Fancultuur in K-pop

Binnen K-pop is de fancultuur veel sterker aanwezig dan bij Westerse muzikanten. Zo spreken artiesten met hun fans via sociale media, maar ook in livesessies waarin ze direct in dialoog gaan met fans en vragen kunnen beantwoorden.

Hoe leuk dat ook kan lijken, het is ook een vrijgeleide voor mensen om haat en negatieve berichten te sturen naar de artiesten. Wanneer je als artiest op zoek gaat naar de berichten van je fans, kom je deze negatieve berichten dus zeker ook tegen. En dat soort opmerkingen kunnen natuurlijk hard aankomen bij de vaak jonge artiesten.

Veranderingen binnen K-pop

Maar sinds enkele jaren is er heel wat veranderd binnen de K-popindustrie. Na verschillende rechtszaken over wurgcontracten bij agentschappen heeft de Zuid-Koreaanse overheid enkele regels opgesteld. Deze moeten ervoor zorgen dat popsterren op een eerlijkere manier behandeld worden. Deze wetten gaan vooral om de contracten in K-pop. De maximale duur van zo’n contract staat op 7 jaar en artiesten mogen niet gedwongen worden tot het verlengen van zo’n contract. Verder kunnen agentschappen ook geen strenge straffen opleggen voor het overtreden van bepalingen uit het contract.

Daarnaast zijn er ook extra bepalingen voor kinderen en jongeren. Zo mag wie jonger is dan 15 niet meer dan 35 uur per week werken. Voor jongeren tussen de 15 en de 18 jaar ligt dat totaal op 40 uur. Daarnaast mogen minderjarigen ook niet werken tussen 10 uur ’s avonds en 6 uur ’s ochtends. Die laatste wet wordt streng nageleefd in Zuid-Korea want op de awardshow MMA werden de minderjarige leden van de K-popgroepen TXT en ITZY stipt om 22 uur weggestuurd, aangezien op televisie komen gelijkstaat aan werken. Naast deze bepaling is het ook verboden om minderjarigen te laten optreden in verhullende outfits of ze sensuele dansjes te laten uitvoeren.

De K-popindustrie is dus op de hoogte van de druk op de sterren en probeert daar ook van binnenuit aan te werken. Al is er vaak meer aan de hand.

Cyberpesten

De recente zelfmoorden in K-pop zijn in grote mate toe te schrijven aan andere omstandigheden dan enkel het harde leven in de K-popindustrie. Zowel Sulli als Goo Hara hadden hun contract afgekocht bij hun agentschap en werkten dus voor hun eigen rekening. Maar wel zaten ze met andere problemen. Zo liet Sulli, die in oktober uit het leven stapte, in oktober vorig jaar weten dat ze al sinds jonge leeftijd leed aan een paniekstoornis en sociale fobie. Daarnaast werd ze enkele maanden voor haar overlijden gediagnosticeerd met een ernstige depressie.

Daar komt ook nog eens bij dat Sulli al lange tijd belaagd werd door haatcomments. Eerst door haar relatie met de rapper Choiza, later door haar statements over het dragen van bh’s. Ze vond die oncomfortabel, dus deed ze dat liever niet. In de preutse Zuid-Koreaanse samenleving werd dit al snel als “sletterig” gezien.

Chantage

Goo Hara was een van de beste vriendinnen van Sulli. Zij had het moeilijk met het overlijden van haar vriendin, maar had ook zelf haar eigen problemen. Goo Hara had in 2018 een relatie met Choi Jong-bum. Nadat de twee een fysiek conflict hadden, waar de politie bijgehaald moest worden, zetten ze een punt achter hun relatie. Later deed Goo Hara haar ex een proces aan omdat hij ermee dreigde om een seksvideo (die hij zonder haar toestemming gefilmd had) te verspreiden en zo haar carrière te verwoesten. Uiteindelijk werd hij vrijgesproken voor het opnemen van het filmpje, aangezien de twee na de opnames van het filmpje nog steeds een koppel vormden. Hij werd wel veroordeeld voor het dreigen het filmpje te verspreiden en de fysieke mishandeling van Goo Hara.

In mei 2019 onderging Goo Hara haar eerste zelfmoordpoging. Toen werd ze op tijd naar het ziekenhuis overgebracht. In november kwam alle hulp te laat. Na het overlijden van Goo Hara werd een petitie opgestart om strengere straffen uit te spreken voor het filmen van seksuele handelingen zonder consent. Deze verzamelde meer dan 200.000 handtekeningen.

Sulli en Goo Hara hadden dus elk persoonlijke redenen achter hun zelfmoord. En die hadden minder te maken met de druk van de K-popindustrie dan vaak verondersteld wordt.

Preutse samenleving

Sulli kreeg dus te maken met heel wat negatieve commentaren omdat ze zich niet wilde conformeren aan de hoge schoonheidsidealen in Zuid-Korea. Maar het grootste deel van de commentaren kwam op het feit dat ze openlijk sprak over haar relatie en graag zonder bh rondliep. Dat zijn twee dingen waar de preutse Koreaanse samenleving geen al te grote fan van is.

Zuid-Koreanen zijn enorm preuts. Openlijk kussen met je lief is er not done, mensen gaan zwemmen met kleren aan en homoseksualiteit is zelfs helemaal niet aan de orde. Als publieke persoon aangeven dat je je bh liever thuislaat, komt dan meteen heel controversieel over.

Ook de video die de ex van Goo Hara had, zorgde voor heel wat ophef. Zelfs al werd de video niet gedeeld, het feit dat hij bestond, was genoeg om Goo Hara te bestempelen als “te sletterig”.

Prestatiecultuur

Daarnaast heeft Zuid-Korea ook een extreme prestatiecultuur. En dat gaat nog een stuk verder dan enkel binnen de K-popindustrie. Zo worden jonge kinderen gepusht om goede cijfers te halen op school en daarvoor spenderen ze zelfs tijdens hun tienerjaren al al hun vrije uren aan studeren. Middelbare scholieren spenderen zo vaak 16 uur per dag aan hun studies.

De belangrijkste dag in het leven van elke Koreaanse jongere is namelijk de dag waarop ze hun CSAT-examen moeten afleggen. Dat examen, op het einde van de middelbare school, beslist naar welke universiteit de jongeren kunnen starten. Daarbij probeert iedereen vooral binnen te geraken in de drie beste universiteiten van het land. En daar heb je de hoogste scores voor nodig. De dag van het examen ligt het leven in Zuid-Korea stil. Vliegtuigen stijgen niet op omdat deze studenten zouden kunnen storen en bedrijven starten de werkdag later zodat studenten niet vast komen te zitten in de spits.

Al vanaf jonge leeftijd leven kinderen naar dit examen toe. Ouders regelen bijlessen voor hun kinderen en al hun vrije uren gaan naar hun studies. Deze examens zijn zo stresserend dat de druk voor veel jongeren te veel wordt. Daarom worden de bovenste verdiepingen van flatgebouwen afgesloten in de week van het examen.

Mentale problemen in Zuid-Korea

Zuid-Koreanen krijgen dus op jonge leeftijd al te maken met heel veel stress en een hoge druk. En dat is iets wat ze voor de rest van hun leven met zich meedragen. Een belangrijk gevolg daarvan is dat heel wat jongeren te maken krijgen met mentale problemen. En net zoals seksualiteit heerst er rond mentale problemen een taboesfeer in het Aziatische land. Dit zorgt ervoor dat heel weinig Koreanen naar een psycholoog gaan. Er hangt een enorm gevoel van schaamte rond toegeven dat je niet gelukkig bent. Daardoor zoekt maar zeven procent van de mensen die lijden aan een mentale stoornis hulp.

Dat heeft tot gevolg dat er veel mensen zelfmoord plegen in Zuid-Korea. Wereldwijd staat het land zelfs op de tweede plaats, na Litouwen. Bij twintigers is zelfmoord de grootste doodsoorzaak in Zuid-Korea. Bij 41 procent van de sterfgevallen bij twintigers was het hun eigen keuze om een punt achter hun leven te zetten. Ook bij tieners ligt dat percentage met 27 procent opmerkelijk hoog. De zelfmoorden in Zuid-Korea liggen dus niet alleen hoog in de K-popindustrie, maar bij alle jongeren. Ter vergelijking, in België waren er in 2017 14,9 zelfmoorden per 100.000 inwoners. In Zuid-Korea lag dat cijfer in 2014 (laatste data) met 27.3 zelfmoorden per 100.000 inwoners bijna dubbel zo hoog.

Tegenbeweging

De laatste jaren is er een tegenbeweging ontstaan over de taboes rond mentale problemen in Zuid-Korea. En die beweging wordt gestuurd door de grote namen binnen de K-popindustrie. Zo is er RM (Kim Namjoon) van BTS, de K-popgroep die we de grootste van het moment mogen noemen. Hij gaf voor de Love Yourself-campagne van de K-popgroep bij Unicef een speech voor de Verenigde Naties. Daarin sprak hij openlijk over zijn eigen mentale problemen. Over hoe hij diep vanbinnen nog steeds aan zichzelf twijfelt en moet leren om van zichzelf te houden. Iets wat hij ook wil overbrengen op zijn fans.

Maar het is niet alleen in die speech dat RM openlijk durfde praten over zijn eigen problemen. In zijn solo-mixtape ‘Mono’ zijn heel wat teksten gewijd aan zijn eigen strijd tegen negatieve gedachten. In het nummer Forever Rain rapt hij zo bijvoorbeeld: “Ik ben nog steeds gegijzeld door het leven. Ik leef niet omdat ik niet kan sterven, maar ik voel me vastgeketend.”

Ook Suga (Min Yoongi) van BTS maakte nooit een geheim van zijn depressieve gevoelens. Zo bracht hij onder zijn alter ego Agust D het nummer 마지막 (The Last) uit waarin hij rapt over zijn verleden met depressie en OCD. In dat nummer verwijst hij zelfs naar zijn eigen zelfmoordpoging. Dit gaat over het verleden, maar ook nu gaat Suga het stigma rond zijn mentale gezondheid niet uit de weg.

Zo is hij ook te horen op het nummer Suga’s Interlude van Halsey, waarop hij rapt: “Zelfhaat en trots leven in mijn hart. Ik zat vol dromen, toen groeide ik op en maakte ik ze allemaal werkelijkheid. Maar dromen, dromen laten zijn, zou beter zijn.” Maar in datzelfde nummer besluit de rapper ook: “Het is altijd het donkerste net voor de zon opkomt, maar vergeet niet dat de sterren waar je op hoopt enkel verschijnen in het donker.” Woorden waarmee hij ook een boodschap van hoop wil geven aan z’n fans.

De zelfmoorden in K-pop zijn opmerkelijk, maar ze zijn dus zeker niet enkel het gevolg van de “moordende K-popindustrie”. Er is heel wat meer aan de hand in Zuid-Korea en daar proberen artiesten uit de K-popwereld zelfs een antwoord op te bieden.

Wie met vragen zit rond zelfdodingen of nood heeft aan een gesprek, kan terecht op de Zelfmoordlijn via het gratis nummer 1813 of op www.zelfmoord1813.be.