Op Netflix is sinds een paar weken de langverwachte nieuwe serie Sky Rojo uit van de makers van het zeer populaire Casa de Papel. De perceptie die de reeks schept over prostitutie in Spanje en hoe ingeburgerd die is, lijkt misschien overdreven. Maar, dat is ze niet. Zeggen dat prostitutie big business is in Spanje zou een grove understatement zijn. Het is mega business in Spanje. Het land staat stilaan als het bordeel van Europa bekend, met een half miljoen actieve prostituees. En dat is niet zomaar.
Sky Rojo is een snelle actiethriller waarin drie sekswerkers op de vlucht zijn voor hun pooier en zijn handlangers. Met in de hoofdrollen de Argentijnse superster Lali Espósito, de Spaanse actrice Verónica Sanchez en de Cubaanse actrice Yany Prado, is Sky Rojo een flamboyant hectische, grof gewelddadige en bij momenten erg grappige reeks geworden. Fans van Quentin Tarantino zullen hun vingers aflikken.
Sky Rojo zit vol met plotwendingen en onthult de vele mysteries die de drie vrouwen hebben geleid naar sekswerk. Dat zijn al meer dan genoeg verhaallijnen voor minstens nog een tweede seizoen. Maar de serie werpt ook een openhartige, kritische blik op de nare business van prostitutie in Spanje.
Zeggen dat prostitutie in Spanje big business is, zou een grove understatement zijn. Het land is bekend komen te staan als het bordeel van Europa, nadat Spanje in een rapport van de Verenigde Naties werd genoemd als nummer drie qua prostitutie in de wereld, na Thailand en Puerto Rico.
Er wordt door Spanjaarden ongeveer 25 miljard euro per jaar betaald om seks te hebben met prostituees
De sector is in Spanje enorm gegroeid sinds prostitutie in 1995 werd gedecriminaliseerd. Er wordt door Spanjaarden ongeveer 25 miljard euro per jaar betaald om seks te hebben met prostituees en volgens gegevens van Eurostat, het bureau voor de statistiek van de Europese Unie, werken er in het land ongeveer 500.000 vrouwen in bordelen. Ongeveer 80 procent van hen is het slachtoffer van sekshandelaren, volgens de Spaanse politie.
Prostitutie is zo populair (en sociaal geaccepteerd) in Spanje dat – naargelang de studie – tussen 39 en 41 procent van alle Spaanse mannen wel eens gebruik maakt van de diensten van een prostituee. Dat cijfer wordt door de pooier in Sky Rojo aangehaald, en het is dus correct. In Nederland is dat iets van een 14 procent. Voor België zijn er geen goeie cijfers, maar hebben we wel een idee van hoeveel geld aan betaalde seks wordt gespendeerd (één miljard euro per jaar). Dat is 25 keer minder dan in Spanje, dat 4,5 keer meer inwoners heeft.
Om aan de enorme vraag te voldoen, werken naar schatting dus een half miljoen prostituees in Spanje – overal, van clubs in stadscentra tot industrieterreinen, naast eenzame landweggetjes en bars langs de weg. Het soort megabordeel dat in Sky Rojo wordt getoond, is geen fictie. Er zijn er zo een paar honderd in Spanje, en er werken in die clubs vaak tot 200 dames.
Steeds jongere klanten
Naarmate de clubs groter worden, worden de klanten jonger. Volgens studies die zijn uitgevoerd voor de Spaanse Vereniging voor de Sociale Re-integratie van Vrouwelijke Prostituees (Apramp), was de typische cliënt in 1998 een 40-jarige getrouwde man. Ondertussen is de gemiddelde leeftijd gedaald tot onder de 30. Het bezoeken van prostituees is voor jonge twintigers een steeds gebruikelijker onderdeel van de een avondje stappen geworden in Spanje.
De Spaanse politie voert al sinds 2013 bewustmakingscampagnes gericht op jonge mannen. Niet dat het helpt. Uit onderzoek blijkt overigens dat alle soorten jonge mannen in bordelen te vinden – rijk, arm, arbeiders en studenten.
“Er zijn seksuele dingen die je nu eenmaal niet doet met je vrouw”
Waarom is prostitutie zo populair in Spanje? Historisch gezien werd het lange tijd gezien als een uitdrukking van individuele vrijheid – zeker onder de Franco-jaren. Maar als de wortels van de Spaanse acceptatie van prostitutie uiteindelijk liggen bij de seksuele en persoonlijke onderdrukking van de Franco-jaren, heeft de seksuele revolutie die na zijn bewind volgde toch geleid tot een ondertussen erg bizarre kater: de normalisatie van prostitutie in de maatschappij. 78 procent van de Spanjaarden – vrouwen inclusief – beschouwt prostitutie als “onvermijdelijk in de moderne samenleving”.
Onderzoek toont dat Spaanse vrouwen het niet leuk vinden als hun partners naar de hoeren lopen, maar bij de redenen die ze daar voor opgeven, komt ontrouw pas op de derde plaats. De hygiënische en gezondheidsrisico’s baart hen het meest zorgen, op de tweede plaats gevolgd door het financiële: “dat geld zouden we voor iets anders kunnen gebruiken” was één van de meest gegeven antwoorden. Bij de mannen die een partner hebben en prostituees bezoeken, is één van de meest gegeven antwoorden “er zijn seksuele dingen die je nu eenmaal niet doet met je vrouw”.
“Prostitutie is zo genormaliseerd in Spanje dat het net als elke andere vrijetijdsbesteding wordt gezien”
Organisaties die de mensenhandel bestrijden zeggen dat de belangrijkste factor waarom Spanje een hotspot van prostitutie is geworden, wel degelijk cultureel is. Het is de meest extreme manifestatie van de problematische houding van het land ten opzichte van vrouwen en seks. “Prostitutie is zo genormaliseerd dat het net als elke andere vrijetijdsbesteding wordt gezien”, luidt het. En het gevolg is een generatie jonge mannen die opgroeit en gelooft dat ze het recht hebben om alles met het lichaam van een vrouw te doen als ze ervoor hebben betaald, en ze hoeven zich geen zorgen te maken over de gevolgen.
Volgens politiefunctionarissen die in Spanje strijden tegen mensenhandel, is het allemaal iets ingewikkelder, maar ze geven toe dat het culturele meespeelt. Ze bestrijden een misdaad die sociaal aanvaardbaar is, omdat prostitutie in Spanje door veel mensen wordt geaccepteerd en omarmd. Daarnaast is er geografie: Spanje bevindt zich in het centrum van alle belangrijke migratieroutes. De belangrijkste slachtoffers die worden verhandeld en gedwongen tot prostitutie zijn Roemeens, West-Afrikaans en Zuid-Amerikaans. Een simpele identiteitskaart volstaat om van Roemenië naar Spanje te reizen. Afrika ligt op slechts 15 kilometer. En er is een historische en taalkundige band met Zuid-Amerika.
Mensenhandel en pooiers
De Spaanse regering schat dat tot 90 procent van de vrouwen die in de prostitutie werken, het slachtoffer kunnen zijn van mensenhandel of onder controle staan van een derde partij – zoals een pooier – die van hen profiteert. De linkse coalitieregering van Spanje wil daar iets aan doen. Ze zou prostitutie aan banden willen leggen door een nieuwe wet in te voeren die zou proberen iedereen die profiteert van de sekshandel te straffen.
“Er is mensenhandel omdat er prostitutie is; als er geen prostitutie is, is er geen sprake van mensenhandel. Wij zijn abolitionisten”, zei de Spaanse vicepremier Carmen Calvo vorige week kordaat. Eerdere pogingen om een nationale wet in te voeren, zijn mislukt omdat politieke partijen het niet eens konden worden. Calvo heeft nu de steun van de uiterst linkse partij Unidas Podemos, de junior partner in de coalitieregering, maar probeert ook de conservatieve oppositiepartij en regionale partijen voor zich te winnen.
Lees ook: