Politieke domino: als het federaal Vivaldi wordt, dreigt Vlaams eenzelfde minderheidskabinet

Wie nog langer gelooft dat paars-geel nog enige levensvatbaarheid heeft, leeft op een andere planeet. Alleen weigert onderhandelaar Egbert Lachaert (Open Vld) die constructie officieel dood te verklaren: de communicatieve terugslag dreigt. Paars-groen (of uitgebreider, Vivaldi) wordt zo de enige optie, met mogelijk zeer verstrekkende gevolgen. Als het federaal zo ver komt, lijkt een soortgelijk kabinet Vlaams de enige optie.

In het nieuws: Koninklijk onderhandelaar Egbert Lachaert zag PS, sp.a, N-VA en CD&V.

De details: De reanimatie van paars-geel is, voorspelbaar, compleet mislukt.

Ongeveer tien minuten, versus twee uur. Dat is, voor wie de score zou bijhouden, de lengte van de meetings tussen enerzijds Lachaert en Bart De Wever (N-VA) en die tussen Lachaert, Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau (sp.a) anderzijds.
Verwonderlijk mag dat niet zijn: de N-VA past enkel in een paars-geel verhaal. De PS en sp.a, die zijn straks broodnodig om ook het paars-groene verhaal te doen lukken.
Verder werd ook CD&V-voorzitter Joachim Coens ontvangen. De discretie die Lachaert graag wil aanhouden rond z’n opdracht, wordt bij de christendemocraten alvast gehandhaafd. Al overheerst toch één gevoel aan de top bij CD&V: een manifest ongeloof dat de poging om de grote twee partijen bijeen te krijgen en een akkoord te maken, op dergelijke wijze jammerlijk mislukt is.
“Hoe is het nu zo fout kunnen gaan tussen Lachaert en De Wever? Wij maakten allemaal dezelfde analyse, dat je met de grootste twee dit land in handen moest nemen. Daarvoor is Lachaert toch ook voorzitter geworden van zijn partij? En dan eindigt dat nu op die manier?”, zo klinkt het samenvattend op de Wetstraat 89, het CD&V-hoofdkwartier.
Het is niet de enige plek waar dergelijke bedenking gemaakt wordt. Vanmorgen op Radio 1 liet de éminence grise van de sp.a, Johan Vande Lanotte, ook nog even z’n licht schijnen op de zaak:
- “De grote tenoren moesten het eens worden, dat verklaarde zowat iedereen. Een paar keer mislukte dat. En toen het dan wel gelukt is, zeiden plots anderen ‘nu zien wij dat niet zitten’. Dat valt sterk te betreuren.”
- “Het is toch belangrijk dat men de twee grootste partijen bijeen laat komen. Anders sluimert er een conflict in dit land, dat maar blijft gisten. Als een groot deel van het electoraat niet aanwezig is in die federale regering, dan leidt dat tot problemen. Dat is gevaarlijk. Men heeft dat gedaan in de regering Michel, toen was een groot deel van Franstalig België niet vertegenwoordigd. Dat was fout. Nu moet men niet opnieuw hetzelfde doen.”

De essentie: Paars-geel is wel degelijk echt over and out.

Eigenlijk is er nog één resterend probleem voor de paars-gele constructie die PS en N-VA samen bouwden: de doodverklaring is nog niet officieel gebeurd. Niemand wil immers die stekker trekken:
- De socialisten al zeker niet: zij hebben recent nog ferm hun nek uitgestoken voor paars-geel. Maar toen maandag op een videocall tussen Lachaert en Magnette wel duidelijk werd dat het steven nu richting paars-groen gewend wordt, was meteen ook zichtbaar dat de PS die vervelende klus om dat te gaan aankondigen netjes aan de koninklijke opdrachthouder gaat laten.
- N-VA-voorzitter Bart De Wever (N-VA) had een kort en duidelijk contact op de Melsensstraat, maar vraagt eigenlijk één simpele zaak van de koninklijke opdrachthouder: kies jij nu maar eens. Op die vraag antwoordde Lachaert gisteren “dat hij z’n tijd wilde nemen”.
- Voor Lachaert is het al dagen vervelend genoeg dat hij kampt met lekken vanuit z’n eigen partij, die allemaal in één richting wijzen: paars-groen en niets anders. Z’n entourage mag het dan allemaal afdoen als “gespin”, op een bepaald moment moet de Open Vld-voorzitter wel ook publiekelijk kleur bekennen. En, gezien zijn voorafgaande carrière als grote volksmenner tegen paars-groen (“Ecolo zal haar economisch programma ritueel moeten verbranden“, dixit Lachaert in een nog niet zo ver verleden), blijft dat een vervelende opdracht.
Maar het gesprek tussen De Wever en Lachaert was er in elk geval niet naar om nog enige hoop te koesteren. Lachaert verklaarde wel bij aanvang “dat het spijtig was dat het mislukt was”, maar wat volgde was een opsomming van De Wever, over de momenten waarop die Lachaert een cruciale rol zag spelen bij die mislukking. Want beiden waren het er wel over eens dat wel net op Lachaert als voorzitter was gewacht “om paars-geel te maken”.
“Toen je toelichting kreeg bij onze nota, ben je beginnen whatsappen naar anderen over ‘communisme‘. Je tegennota, samen met Bouchez, was een geweldige torpedo naar ons. En met jullie ‘bubbel van vier’ heb je het opnieuw onmogelijk gemaakt: daar konden we niet meer voorbij”, zo stelde De Wever.
Lachaert bracht daartegen in dat “De Wever nooit de MR heeft willen aanvaarden“. Dat veto, en de agressie waarmee de N-VA-voorzitter Lachaert verbaal aanpakte de laatste weken, deed uiteindelijk de Open Vld blokkeren op de poging van De Wever en Magnette.
De N-VA-voorzitter stelde daarop dat hij “zeker zou komen”, als Lachaert een paars-gele nota met zeven zou voorleggen, mét de MR erbij dus. “Als je nu nog niet doorhebt dat de PS de MR er niet bij wilde, ga je het nooit begrijpen. Maar ze hadden waarschijnlijk gelijk: die Bouchez wilde nooit een akkoord.”
In die nota moeten voor De Wever dezelfde elementen als diegene die hij met Magnette had bedongen: een lastenverlaging van 2 miljard, lage pensioenen verhogen, de kerncentrales openhouden, de arbeidsmarkt hervormen, de ethische kwesties bevriezen, én een zicht op een staatshervorming.
“Maar jij moet nu de compromissen maken. Alleen gaan wij niet onderhandelen als we niet eerst de coalitie kennen: net zoals je eigen logica tot voor kort. Dus kies maar.”
Op het antwoord van Lachaert “dat die z’n tijd wilde nemen”, gaf De Wever het advies “om dan toch vooral die tijd te investeren in een diepere kennismaking met Jean-Marc Nollet (Ecolo)“. “Heb je hem al eens langer gesproken?”, vroeg De Wever, waarop Lachaert antwoordde dat dat telefonisch wel al het geval was. “Ah, dat is dan meer dan wat ik gekregen heb van u, de afgelopen tijd.”
Lachaert beklaagde zich over de negatieve ‘spinning’, die hij over zich heen kreeg de afgelopen weken, vanuit de N-VA. “Ga maar eens na hoeveel mensen De Wever in al die jaren Wetstraat zo ‘kapot’ heeft gemaakt: de lijst is bijzonder lang”, zo is vandaag bij Open Vld te horen. “Caroline Gennez, Kris Peeters, Gwendolyn Rutten, Pieter De Crem, en nu Egbert. Dat is toch niet meer normaal?”
“Als je me had gebeld, dan had ik het je kunnen uitleggen, waarom wij zo boos waren. Maar dat kon blijkbaar nooit”, zo kwam de N-VA-voorzitter nog eens terug op het gebrek aan contact tussen beiden, de afgelopen weken.
De conclusie van het gesprek was wel een helder dreigement van N-VA: als Lachaert nu effectief voor paars-groen kiest, dan gaat de N-VA in elk geval voluit voor verkiezingen, en niets anders meer. Die boodschap, die doorgesproken is met heel de N-VA-top, kreeg Lachaert duidelijk op z’n bord.
Meteen voert men zo vanuit de N-VA de druk op, ook op de onderhandelingspositie van Open Vld: die moeten nu wel met het mes op de keel gaan praten met socialisten en groenen. Veel andere keuze is er niet: in de Kamer staan Vlaams Belang en PVDA klaar om verkiezingen uit te lokken. Met N-VA erbij zijn de 75 zetels niet meer veraf.

Wat nu? Paars-groen staat klaar.

Het gesprek tussen de socialisten en Lachaert verliep veel discreter: een teken dat er wel degelijk op die twee uur veel werd behandeld. Maar één ding staat wel vast: bij de PS is het vizier nu duidelijk op paars-groen gezet. En daarbij is het ‘afvallen’ van de paars-gele optie alvast geen slecht nieuws voor hen: zonder alternatieve coalitie gaat de prijs voor de socialisten verder de hoogte in, en verbetert hun onderhandelingspositie zienderogen.
Vandaag staan meetings met de groenen op de agenda, en ook daar zal meer dan vermoedelijk niet rond de pot gedraaid worden. Maar ook de groenen kunnen zich opmaken voor veel lekkers: zij zijn, net als de socialisten, straks broodnodig om een akkoord te maken.
De Open Vld-onderhandelaar heeft daarbij ook nog één, niet onbelangrijke, zorg: hoe staat de MR in heel het spel? Want vele waarnemers vrezen dat op het einde van de rit de Franstalige liberalen telkens weer kunnen terugvallen op het default-scenario: dat Wilmès III alsnog doorgaat. “MR-voorzitter Bouchez is misschien wel de gevaarlijkste man in heel de paars-groene dans”, zo duidt een insider.
Eén bedenking daarbij: “Laat Bouchez dan werkelijk steeds opnieuw premier Sophie Wilmès (MR) zitten? Hij wil zich toch al lang ontdoen van haar, vergeet dat niet”, zo stelt een onderhandelaar.
Tenslotte is er CD&V. Die laten, zoals gezegd, voorlopig allerminst in hun kaarten kijken, of ze bereid zouden zijn om paars-groen te gaan versterken, en daar een Vivaldi-coalitie van te maken.
Of toch: één zaak is glashelder. Als het onder paars-groen de bedoeling is om de ethische kwesties vrij te laten in de Kamer, dan zal het zonder Joachim Coens zijn.

The big picture: De rol van CD&V wordt bepalend, ook voor de Vlaamse regering.

De christendemocraten zitten zo, niet voor het eerst in hun bestaan, op de wip. Het scenario dat voorligt, waarbij de Vlaamse coalitiepartners Open Vld én CD&V federaal de N-VA zouden laten zitten, heeft immers grote consequenties.
Als CD&V, dat lang predikte dat “de grootste partijen” het federaal moesten doen, toch mee zou springen met Vivaldi, ontstaat in Vlaanderen een ’tweestromenland’. In dat Mesopotamië ligt dan op de rechteroever naast Vlaams Belang de N-VA, en ligt aan de andere oever een groep van Open Vld, CD&V, sp.a, groen en PVDA.
Het is ondenkbaar dat in dergelijke omstandigheden de N-VA de huidige ploeg van Jan Jambon (N-VA) zomaar zou laten doorgaan. Dan trekt de N-VA uit die regering, en laat ze het daar aan de federale Vivaldi-ploeg.
Dan komen CD&V, Open Vld, sp.a en Groen met samen 61 zetels in het Vlaams Parlement aan een heel nipte minderheid: met 63 zetels kan je besturen. Een logische gedoogsteun van PVDA zou die ploeg kunnen laten vertrekken, om zo het federale beleid ook door te trekken naar het Vlaamse niveau.
Het alternatief is een keuze die CD&V federaal voor oppositie doet kiezen, maar die drie blokken doet ontstaan in het Vlaams politieke landschap: Vlaams Belang op uiterst rechts, in het midden N-VA en de christendemocraten, en aan de linkerkant dan paars-groen. Zeker in het licht van een herverkaveling van het partijpolitieke landschap zouden N-VA en CD&V dan bijzonder innig in dat ‘midden’ kunnen gaan opereren. En de Vlaamse regering kan dan, vanuit dat ‘midden’, wel degelijk verder.
Het beloven dus spannende dagen te worden op de verschillende partijhoofdkwartieren: het zou wel eens best kunnen dat de komende dagen de politieke toekomst voor de komende jaren wordt uitgetekend.

Ondertussen een Veiligheidsraad later: De communicatie rond de maatregelen verzinkt hoe langer hoe meer in een moeras.

Niets verrassend, niets bemoedigend, niets inspirerend. Zo kan de uitleg van premier Sophie Wilmès (MR) na afloop van de Veiligheidsraad helaas samengevat worden. Die raad nam welgeteld één ‘versoepeling’ van de maatregelen: voortaan mogen we met twee gaan shoppen. Of neen, ook begrafenissen mogen voortaan met 50 mensen doorgaan. Feesten met 50 mensen? Geen sprake van.
De ludieke noot werd, niet voor het eerst, verzorgd door Pierre-Yves Jeholet (MR), minister-president van de Franse Gemeenschap, die doodleuk interviews gaf met z’n mondmasker gezellig niet op, maar onder z’n neus.
Verder schoof Marc Van Ranst alweer aan op het VRT-journaal, om daar live nog even z’n mening te komen geven bij Martine Tanghe.
Daarbij gaan zowel de Veiligheidsraad als Van Ranst voorbij aan de steeds fellere kritiek op heel het concept van ‘bubbels’, een uniek gegeven voor België overigens: de rest van de wereld werkt helemaal niet met dit soort maatregelen die het sociale leven compleet kreupel slaan. Als ze al opgevolgd worden natuurlijk.
Tegen de pensée unique in Vlaanderen, lieten in de Franstalige pers twee professoren, Jean-Luc Gala en Yves Coppieters, hun kritiek horen: de paniekzaaierij rond de tweede golf was voor niets nodig, en de “dreigende manier van werken” van Van Ranst, ten opzichte van de politiek, richtte veel schade aan, zeker economisch.
Twee andere interessante stemmen, vandaag in Het Nieuwsblad: Wim Van den Broeck, professor ontwikkelings- en onderwijspsychologie aan de VUB, die de “politieke rol van Vlaamse virologen” mee op de korrel neemt: “Ze dienen voluit te adviseren, maar niet het beleid te bepalen“. En daarnaast Tom Coenye, professor farmaceutische microbiologie (UGent), die het “eenheidsdenken” aanvalt.
Het zijn, voor het eerst sinds weken, stemmen die input in het debat verdienen. Immers, het groepje academici rond Van Ranst bezet, naar eigen zeggen doelbewust, al maanden het mediaterrein, tot gretigheid van zenders en kranten, die hun kijkers en kliks lekker hoog konden houden.
Ondertussen nog even de cijfers: met 506 besmettingen daalt dat aantal opnieuw. Maar het zijn vooral de ziekenhuisopnames die pijn doen aan de ogen: daar kwamen gisteren 27 gevallen bij, in totaal liggen nu welgeteld 336 mensen in een ziekenhuis. Wie beweert dat een desastreuze pandemie door België raast, of dat een tweede golf volop aan de hand is, dwaalt. Met het aantal doden nu op gemiddeld 10 per dag, eenzelfde conclusie: de besmettingen stegen dan wel even wat forser, de curves van ziekenhuisopnamen, laat staan doden, stegen nooit mee.
Wel blijkt dag na dag hoe de weerslag van al die maatregelen het economische leven compleet ondergraaft: we hebben geen Voka-enquêtes nodig om te weten dat bij een krimp van meer dan 10 procent in de economische cijfers, er een bloedbad aankomt, sociaal en economisch. Maar het drukt wel met de neus op de feiten: zeven op tien Vlaamse bedrijven kijkt tegen stevige omzetverliezen aan.

Interessant om toch eens te lezen: Geen enkele persoon die besmet is geraakt in Nederland, liep dat op in een vliegtuig.

Van alle coronagevallen die in Nederland onderzocht zijn op contacttracing, blijkt geen één geval die besmetting opgedaan te hebben op een vliegtuig. Dat blijkt uit de cijfers van het Nederlandse ‘Bron- en Contactonderzoek van de GGD’, zoals het daar heet. Die cijfers maakt de Nederlandse regering bekend.
Mensen die dus tijdens een vlucht het coronavirus hadden, hebben daarbij niemand anders geïnfecteerd in het vliegtuig. Dat zijn interessante cijfers, die toch iets vertellen over hoe het virus zich dan in dergelijke omgeving, met mondkapjes, gedraagt. Want er waren wel degelijk besmettingen: in juni en juli namen verschillende mensen een vlucht, en bleken thuis besmet te zijn met het virus.
Het zijn cijfers die interessant zijn, ook in het debat over evenementen voor de cultuur- en sportsector. Daar steekt het al veel langer de ogen uit, dat vliegtuigen wel barstensvol kunnen, maar concertzalen of operahuizen gedwongen worden om de deuren dicht te houden.
Immers, heel de sector van evenementen en cultuur krijgt nu een ‘versoepeling’ vanaf 1 september: dan kunnen indooractiviteiten tot 200 mensen, en outdoor kan het tot 400. Maar de federale ploeg schuift de hete aardappel netjes door naar de lokale besturen, die dan een “uitzondering” kunnen toestaan. Het moet wel gaan om “permanente infrastructuur met zittend publiek”.
Dat, en zeker het onderzoek van de Nederlandse tracingdienst, zou toch de ogen mogen openen: op vliegtuigen is geen sprake van de anderhalve meter die in België wordt opgelegd. En in Frankrijk bijvoorbeeld, is sprake van 1 meter (of één stoel open) en evenementen tot 5.000 personen samen.
De cultuursector zelf drong aan met een voorstel van 60 procent van de capaciteit, in de voetbalstadia zou het tot 20 procent kunnen zijn. Maar daarover is nu dus “geval per geval”, lokaal te beslissen.

Boeiend: Was de Ierse EU-commissaris aanwezig op een golfevent dat de coronaregels aan de laars lapte?

In Ierland is een schandaal ontstaan dat de kop kostte van de Ierse minister van Landbouw, Dara Calleary. Die was immers aanwezig op een golfevent, waar liefst tachtig mensen waren. Dat is tegen de Ierse coronaregels.
De Ierse eerste minister kon, na stevige kritiek in de media, niet anders dan het ontslag van Calleary aanvaarden.
Maar interessant om te volgen: volgens verschillende bronnen waren er nog tal van politici. En daaronder zou ook Phil Hogen, de Europese Commissaris voor Handel, aanwezig geweest zijn. Afwachten wat men daar zal doen.