CD&V heeft sleutel in handen: Vivaldi kan, of wordt het toch nog een 'noodkabinet'?

Egbert Lachaert (Open Vld) heeft z’n paars-groene coalitie al min of meer aan boord: de groenen zijn helemaal mee, de PS heeft gekozen, en de tegenstand in eigen rangen valt meer dan mee. Maar de koninklijke opdrachthouder wil er absoluut CD&V bij, om Vivaldi te maken. Anders doet Lachaert het niet. De christendemocraten kunnen plots hun huid duur verkopen, en eisen onder meer geen ethische hervormingen. Maar de optie van een ‘noodkabinet’ circuleert ook opnieuw.

In het nieuws: Alle ogen gericht op het partijbureau van CD&V.

De details: Alles komt terug, ook de twijfel bij de christendemocraten.

De zomer loopt op zijn einde, en de Wetstraat gaat langzaam maar zeker terug in het normale ritme van een werkweek. Daarbij hoort het traditioneel verzamelen blazen met de partijtop, op maandag.
Die partijbureaus zullen vandaag vooral bij de paars-groene groep een aantal groene lichten opleveren. Hoewel het gesprek vrijdag met de groenen wat stevige inhoudelijke verschillen opleverde, is er toch één boodschap blijven hangen: de ecologisten willen heel graag in de regering, en zijn dus bereid zich niet te moeilijk op te stellen.
De PS is bovendien in deze fase ook een absolute partner van Lachaert: daar maakt PS-voorzitter Paul Magnette zich op om straks naast vermoedelijk Alexander De Croo (Open Vld) de formateur te worden van zo’n paars-groene constructie.
Maar opdrachthouder Lachaert zelf z’n koers staat op een breder project dan enkel paars-groen: hij werkte de voorbij week altijd met het scenario van een Vivaldi in het achterhoofd. Dat is een coalitie waar naast socialisten, liberalen en groenen ook plaats is voor christendemocraten.
Daartegenover staat vooral de N-VA. Daar maakt men zich al op om de paars-groene entente ter land, ter zee en in de lucht te gaan bestrijden: oude verkiezingsuitspraken over het afschaffen van bedrijfswagens en tankkaarten van Groen, werden al afgestoft op sociale media.
Maar de N-VA verkeert tegelijk in crisis: ze dreigen de zorgvuldig opgebouwde positie van ‘beleidspartij’ te verliezen, én hun eigen Vlaamse regering te contamineren met een forse politieke impasse.

De essentie: CD&V zit plots op de wip.

Heel veel wegen leiden dus voorlopig naar paars-groen, waarvan de verdedigers de afgelopen dagen de rug rechtten. Het is duidelijk dat de ‘goesting’ bij velen er is om hierin nu door te zetten.
Binnen paars-groen zijn er ondertussen twee scholen.
- Ofwel ga je voor de stabiliteit, een centrumkoers, en het afdekken van de Vlaamse flank. Dan neem je zeker graag CD&V mee: een Vivaldi-coalitie heeft een veel kleinere Vlaamse minderheid in zetels, en met de Vlaamse christendemocraten zijn het veelal geur- en smaakloze regeerakkoorden, die vooral de belangen van de christelijke zuil ook in het oog houden.
- Bovendien eist CD&V-voorzitter Joachim Coens al weken één zaak, die voor hem persoonlijk zeer belangrijk is: op vlak van de ethische dossiers mag er geen hervorming komen. Laten de paars-groene coalitiepartners in het regeerakkoord hun parlementsleden ‘vrij’ om die thema’s te stemmen, dan is er geen deal voor CD&V: zoveel is ondertussen wel duidelijk.
- Ofwel ga je voor een scherper, zuiverder paars-groen verhaal, waarbij de liberalen, socialisten en groenen elkaar veel gunnen, en dus wel scherpe keuzes durven maken. Dan kan er bovendien een behoorlijke ethische agenda aan hervormingen uitgevoerd worden, wat het geheel net als bij de originele paars-groene coalitie van Guy Verhofstadt (Open Vld) destijds een progressieve toets geeft.
- Het maakt wel dat de coalitie dan scherper naar de Franstaligen overhelt: bij alle drie de families is de Franstalige partij (PS, MR, Ecolo) groter dan de Vlaamse tegenhanger (sp.a, Open Vld en Groen).
Dat laatste scenario is de voorkeur van een deel van de liberalen, die toch dromen van een ‘scherper’ profiel voor de regering en zeker van de Vlaamse socialisten. Die laatste zijn immers bovendien mathematisch niet nodig in een Vivaldi-coalitie: dat maakt het altijd vervelend om in een regering te zitten, en op elk moment afgedreigd te kunnen worden. Hetzelfde argument geldt mathematisch voor Groen, maar die lijken daar minder last van te hebben.
Nog één notoire voorstander van dit scenario: DéFI. Die zouden dan, zonder CD&V, de nodige cruciale twee stemmen kunnen geven om de regering telkens over de streep te krijgen. In gelijk welk scenario, tot en met praktische stemafspraken: de lat ligt niet hoog bij François De Smet, als paars-groen er maar komt.
Maar Lachaert heeft z’n koers zeer stevig op Vivaldi gezet. De Open Vld-voorzitter is altijd meer een ‘centrum’-man geweest, niet iemand vanuit de ‘progressieve vleugel’. Voor Lachaert blijft het bovendien van belang om een “zo breed mogelijke coalitie” te kunnen presenteren. Als hij dan “vanuit het centrum” een akkoord kan presenteren, dan komt dat veel handiger uit.
Zeker de PS lijkt die eis te begrijpen, net zoals dus ook de groenen. De MR wil Lachaert niet veel in de weg leggen, maar daar liggen de ethische kwesties toch gevoelig. Alleen, als de PS het ‘veto’ van CD&V kan slikken, om niet vrij te laten stemmen in de Kamer over abortus en euthanasie, dan kan de MR dat ook, zo lijkt het.
Dat maakt dat de christendemocraten, die vorige week nog een paar afwijzende signalen kregen, dit weekend een heel andere boodschap hoorden: Lachaert wil Vivaldi of niets. Met andere woorden: Coens en co zijn nodig.
Coens zelf loste een schot voor de boeg in Het Nieuwsblad zondag, waar hij stelde dat “als dat een paars-groene ethische agenda is met daarover een Belgicistisch sausje, dan passen wij”. “Daartegen zullen wij de komende jaren met alle plezier oppositie gaan voeren.”
Alleen, Coens zette meteen de deur wél open naar een Vivaldi: “Als het een centrumcoalitie wordt met een sterk socio-economisch verhaal, dan willen we luisteren.” Die koers lijkt de bevestiging van wat al maanden zichtbaar was bij de Vlaamse christendemocraten: sinds de coronacrisis is het verhaal van een “Vlaamse meerderheid” en dus de facto vasthouden aan N-VA serieus afgezwakt.
Naast Coens is er natuurlijk het gewicht van de kopstukken in de Vlaamse regering, in de eerste plaats Hilde Crevits (CD&V). Zij ziet haar Vlaamse regering zeer heftig onder druk komen, als CD&V federaal mee springt. En ze is daarom nooit een voorstander geweest van federale avonturen zonder de N-VA.
Bovendien roept paars-groen bij vele christendemocraten nare herinneringen op, aan een periode die zij als ronduit ‘slecht bestuur’ zien, onder Verhofstadt. “Als ze paars-groen willen, dat ze dan maar vertrekken“, zo is de strijdkreet van het ‘hardere’ kamp, dat zich toch vooral in de fractie van het Vlaams Parlement bevindt.
Die twijfel binnen CD&V leidt bij een aantal waarnemers, zeker in de Franstalige pers, tot een enorm déjà-vugevoel: alweer kunnen de Vlaamse christendemocraten blijkbaar kiezen of een paars-groen project van de grond komt of niet. Maar daar kijkt men weinig of niet naar de Vlaamse keerzijde van de medaille voor CD&V.
De partij van Bart De Wever (N-VA) maakte de afgelopen dagen zeer duidelijk dat zij niet van plan zijn van aan de zijlijn toe te kijken hoe ze federaal de dolk in de rug krijgen, en Vlaams dan gewoon maar verder te doen alsof hun neus bloedt. Alternatieve scenario’s voor die Vlaamse regering zijn allerminst evident, maar de stabiliteit van de Vlaamse ploeg Jambon I is hoe dan ook in gevaar, als er federaal Vivaldi komt.
Vandaar dat het scenario van een alternatief, waarbij N-VA alsnog in het spel gebracht wordt, ook de sterke voorkeur geniet van Coens en zijn partij. Een soort ‘kabinet van nationale eenheid’ was een concept waar ook Lachaert wel oren naar had, omdat dat alsnog de hele paars-groene bocht vermijdt. Dit scenario komt nu opnieuw tot leven, in de vorm van een ‘noodkabinet’, zoals hieronder beschreven.

Opvallend: De Open Vld-voorzitter weigert halsstarrig te kiezen.

Een heel pak Open Vld’ers steekt het niet onder stoelen of banken: zij hebben mentaal al lang gekozen en willen de N-VA eruit. Maar het lek vorige week dinsdag, waarbij een aantal kopstukken de zaak voorstelden alsof Open Vld voor de groenen koos, lijkt ook een interne zet geweest om Lachaert vast te zetten.
Komt daarbij dat ook vanuit de socialistische hoek de videocall tussen Magnette en Lachaert, diezelfde maandag, als “het signaal dat paars-groen er komt” werd vertaald. Die combinatie van elementen deed het beeld ontstaan dat paars-groen stevig op de rails stond, zeker na, alweer, een ijzige meeting tussen Lachaert en De Wever op donderdag.
Maar de Open Vld-voorzitter heeft zich in tussentijd wel behoed voor elk publiek signaal. En achter de schermen blijft te horen dat Lachaert “niet wil kiezen”, ondanks ook druk van de PS, maar ook de groenen en zelfs N-VA om “kleur te bekennen”.
De koninklijke opdrachthouder legt geen verklaringen af, hij heeft zichzelf “discretie” opgelegd. Maar vanmorgen stuurde hij z’n vertrouweling Philippe De Backer (Open Vld) uit om een boodschap te gaan geven aan Radio 1.
Die was opvallend: De Backer weigerde op elk moment om diezelfde keuze te maken. Ook hij deed dus geen deur dicht naar N-VA, en maakte zelfs van Vivaldi niet de ‘geprefereerde optie’. De minister van Noordzee bleef opvallend bij algemeenheden hangen.
“Maanden zijn we bezig. Nu is er eindelijk een serieuze poging bezig met Lachaert. Nog nooit zijn we erin geslaagd om partijen écht rond de tafel te brengen, dat kan nu lukken”, stelde De Backer met enige zin voor overdrijving.
Verschillende vragen om duidelijk te maken met wie Lachaert dan rond de tafel wilde, weigerde De Backer expliciet te maken: “Alle opties zijn open. De enige optie is dat er vertrouwen is tussen de partijen.” En ook nog: “Er is nog geen trein vertrokken: de opdracht is om een brede, stevige meerderheid in het Parlement te krijgen.”
“Lachaert heeft het natuurlijk bijzonder lastig gekregen doordat van in het begin de N-VA uitgeteld leek: dat heeft zijn onderhandelingspositie danig verstoord. Want zo leek het alsof er geen enkel alternatief was, en stond hij in het begin met z’n rug tegen de muur bij de PS“, zo duidt een insider waarom de koninklijk onderhandelaar de N-VA er nu niet ‘af wil rijden’. Of is er toch meer aan de hand?

The big picture: Een scenario van een ‘noodkabinet‘ circuleert opnieuw.

Met nog maar een paar weken te gaan voor de regering van Wilmès II valt, lijkt het wel duidelijk dat dat project dood en begraven is. Op geen enkel moment circuleert nog de naam van huidige premier Sophie Wilmès (MR) als mogelijke formateur. Het lijkt de grote concessie die MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez heeft gedaan, om aan te tonen dat hij “van goede wil is”, en daarbij uiteraard z’n persoonlijke carrière ook een handje kan helpen.
Maar als alternatief voor het Vivaldi-scenario, is er ook sprake van een kabinet dat nu gevormd wordt, met de partijen uit de deelstaatregeringen, om op korte termijn de economische crisis en de pandemie het hoofd te bieden. Zo’n ‘noodkabinet’ zou dan wel weer de deur openlaten voor een ‘grote’ of ‘paars-gele’ coalitie, met dan wel de zeven partijen, inclusief de MR. En dat was net wat Open Vld-voorzitter Lachaert altijd vroeg.
Het scenario heeft het voordeel van de stabiliteit en de duidelijkheid. Maar de vraag is of het überhaupt nog mogelijk is om tussen N-VA en Open Vld de lijnen te herstellen. “Het kan wel dat er wat persoonlijke spanningen zijn tussen politieke kopstukken. Maar daarmee verandert de fundamentele analyse van Lachaert toch niet over wat het land nodig heeft?”, zo vraagt een bevoorrechte waarnemer zich af.
De vraag is dus of deze week meteen naar Vivaldi kan worden overgegaan, of toch dat scenario eerst nog eens wordt afgetoetst.

Langs Vlaamse waterwegen: Opvallende toevallige ontmoeting tussen De Wever en Conner Rousseau (sp.a), in de kajak.

Ook een partijvoorzitter moet zich al eens ontspannen. Maar afgelopen weekend was het toeval toch groot, toen zowel de jonge hipster Conner Rousseau, vergezeld door z’n maten, als de oudere Bart De Wever, omringd door z’n kroost, elk beslisten om te gaan kajakken.
“Uwe collega is hier al geweest”, zo kreeg Rousseau te horen in Diksmuide, toen hij daar wat kajakken kwam huren. Een stop later, aan een terras, bleek daar dus ook De Wever te zitten. Een zwerm van aandacht volgde, en kijk: zowaar de N-VA-voorzitter die op z’n eigen social media een foto postte van hem en Conner, niet omgekeerd. “Langs Vlaamse waterwegen komt men Conner tegen”, schreef hij erbij.
Naar verluidt werd er niet veel over de onderhandelingen gepraat, eerder over kajaktechnieken. Veel valt er ook niet te bespreken: N-VA lijkt aan de kant te staan, terwijl sp.a ondertussen wel richting paars-groen peddelt.
Overigens was De Wever duidelijk in z’n nopjes met z’n social media gisteren. In Middelkerke, waar hij later mosselen ging eten, liet hij via Instagram weten “nog geen brulboei gehoord te hebben“, een knipoog naar burgemeester Jean-Marie Dedecker.

De cijfers: Het gaat in goede richting. Maar de tracing blijft belabberd.

De besmettingen dalen voor de achtste dag op rij nu naar 493 besmettingen gemiddeld, een daling van 15 procent. In Antwerpen daalt het zelfs 30 procent.
In de besmettingen stijgt Brussel niet meer: er zijn maar 2 gevallen meer dan vorige week.
Het gemiddeld aantal opnames daalt verder: nu naar 28 mensen per dag, 15 procent minder dus.
Het aantal doden daalt, naar gemiddeld 9 nu. Er was de hittegolf, en die leidde tot meer doden. Maar er is ook een piek die toch wat hoger ligt dan normaal: het kan dus dat een aantal doden niet meegeteld is, omdat COVID-19 niet getest is.
Ondertussen zijn er de cijfers van de tracing, vanuit Vlaanderen, waarover je niet vrolijk wordt. Op dit moment wordt nog altijd slechts 52,1 procent van de traceerbare besmettingen ook effectief opgespoord, nauwelijks meer dan de helft dus van de gevallen. Dat ziet er als volgt uit:
- 87 procent van de personen die positief testen, worden gevonden en gecontacteerd.
- Daarvan geeft maar 65 procent ook de contactgegevens door, gemiddeld 3,6 personen.
- Daarvan wordt dan 91 procent gecontacteerd.
Conclusie: een tweede golf aan besmettingen lijkt weg te ebben. Van een echte medische tweede golf, met veel meer opnames in ziekenhuizen en doden, was geen sprake. Nooit. Ondertussen hebben opnieuw strengere maatregelen alweer erg veel economische schade veroorzaakt en het vertrouwen verder doen afnemen.