Overal in Azië worstelen de landen die de wereld voorgingen in het beheersen van het coronavirus momenteel. Terwijl er in Europa en in de Verenigde Staten, die veel ernstigere uitbraken hebben geleden, nu stadions worden gevuld met gevaccineerde fans en we vliegtuigen volproppen met zomervakantiegangers, zitten de pandemische kampioenen van het Oosten nog steeds vast in een cyclus van onzekerheid, beperkingen en isolement. Waarom?

In het zuiden van China leidde de verspreiding van de Delta-variant tot een plotselinge lockdown in Guangzhou, een grote industriële hoofdstad. Taiwan, Vietnam, Thailand en Australië hebben ook maatregelen moeten opvoeren na recente uitbraken, terwijl Japan te maken heeft met een vierde ronde van infecties, plus zit met de angst voor wat er zou kunnen gebeuren tijdens de Olympische Spelen.

Economisch gezien heeft de regio de pandemie relatief goed doorstaan ​​vanwege het succes dat de meeste landen in de eerste fase hebben gehad. Waar ze kunnen, gaan mensen verder met hun leven, met maskers en social distancing en uitsluitend uitstapjes dicht bij huis. Maar met honderden miljoenen mensen die nog steeds niet zijn gevaccineerd van China tot Nieuw-Zeeland – en met angstige leiders die de internationale grenzen in de nabije toekomst gesloten houden – wordt de tolerantie voor maatregelen kleiner, zelfs nu de nieuwe varianten de dreiging intensiveren. Of: zelfs in Azië en de andere Pacifische landen beginnen mensen het spuugzat te worden.

Op sommige plaatsen, zoals Vietnam, Taiwan en Thailand, zijn de vaccinatiecampagnes nauwelijks aan de gang. Anderen, zoals China, Japan, Zuid-Korea en Australië, hebben de afgelopen weken een sterke stijging van het aantal inentingen gezien, maar ze staan nog ver van het kunnen aanbieden van vaccins aan iedereen die er een wil.

Het is allemaal het gevolg van beslissingen die maanden geleden zijn genomen

Maar bijna overal in de regio wijzen de trendlijnen op een ommekeer. Terwijl Europeanen en Amerikanen vieren wat voelt als een nieuwe dageraad, zal voor veel van de 4,6 miljard mensen in Azië de rest van dit jaar veel op het laatste lijken, met extreem lijden voor sommigen en een limbo van ingetogen normaliteit voor de meesten. Of er zou meer volatiliteit kunnen zijn. Wereldwijd kijken bedrijven of de nieuwe uitbraak in Zuid-China gevolgen zal hebben voor de drukke haventerminals daar. In heel Azië kan de haperende uitrol van vaccins ook de deur openen naar door varianten gevoede lockdowns die nieuwe schade toebrengen aan economieën, politieke leiders verdrijven en de machtsdynamiek tussen naties veranderen.

Het is allemaal het gevolg van beslissingen die maanden geleden zijn genomen, voordat de pandemie op z’n ergst was. Vanaf de lente van vorig jaar hebben de Verenigde Staten en Europa veel ingezet op vaccins. Versnelde goedkeuringen werden toegelaten en er werden miljarden uitgegeven om de eerste batches veilig te stellen.

Maar in plaatsen als Australië, Japan, Zuid-Korea en Taiwan werden de infectiecijfers en sterfgevallen relatief laag gehouden met grensbeperkingen, openbare naleving van antivirusmaatregelen en wijdverbreide tests en contacttracering. Met de virussituatie grotendeels onder controle en met een beperkt vermogen om in eigen land vaccins te ontwikkelen, was er minder urgentie om grote bestellingen te plaatsen of te geloven in toen nog onbewezen oplossingen. Of: de waargenomen dreiging was laag en regeringen reageerden op de perceptie van het publiek van de dreiging.

Om de pandemie te beëindigen, heb je zowel defensieve als offensieve strategieën nodig, weten we ondertussen

Bovendien werken grenscontroles als een virusvernietigingsstrategie – een methode die de voorkeur heeft in heel Azië – maar tot op zekere hoogte. Om de pandemie te beëindigen, heb je zowel defensieve als offensieve strategieën nodig, weten we ondertussen. En de offensieve strategie betekent vaccins. Hun uitrol in Azië werd bepaald door humanitaire logica (welke landen over de hele wereld vaccins het meest nodig hadden), lokale zelfgenoegzaamheid en brute macht over farmaceutische productie en export. In maart blokkeerde Italië bijvoorbeeld de export van 250.000 doses van het AstraZeneca-vaccin, bedoeld voor Australië om zijn uitbraak onder controle te krijgen. Andere zendingen liepen vertraging op vanwege fabricageproblemen.

De realiteit is dat de plaatsen die vaccins maken ze voor zichzelf houden. En op China na, is heel Zuidoost-Azië en Oceanië afhankelijk van vaccins die elders worden geproduceerd. Zelfs Japan, ’s werelds derde farmaceutisch powerhouse, staat qua vaccins nergens.

In reactie op die realiteit en de zeldzame bloedstolselcomplicaties die naar voren kwamen met het AstraZeneca-vaccin, probeerden veel politici in de regio Azië-Pacific al vroeg te benadrukken dat er weinig reden was om zich te haasten. Het resultaat is nu een enorme vaccinatiekloof met de Verenigde Staten en Europa.

De ervaring van Taiwan is typerend

In Azië heeft ongeveer 20 procent van de mensen ten minste één dosis van een vaccin gekregen, en in Japan bijvoorbeeld slechts 14 procent. China, dat worstelde met aarzeling bij de bevolking over zijn eigen vaccins, heeft op 2 juni 22 miljoen injecties toegediend, een record voor het land. In totaal heeft China gerapporteerd dat het bijna 900 miljoen doses heeft toegediend, in een land met 1,4 miljard mensen.

Japan heeft ook zijn inspanningen opgevoerd door de regels te versoepelen waardoor alleen geselecteerde medische werkers vaccinaties mochten toedienen. De Japanse autoriteiten openden grote vaccinatiecentra in Tokio en Osaka en breidden vaccinprogramma’s uit naar werkplekken en hogescholen. Premier Yoshihide Suga zegt nu dat alle volwassenen tegen november toegang hebben tot een vaccin.

Ook in Taiwan kreeg de inentingsinspanning onlangs een boost, aangezien de Japanse regering ongeveer 1,2 miljoen doses van het AstraZeneca-vaccin schonk. Maar alles bij elkaar genomen, is de ervaring van Taiwan enigszins typerend: het heeft nog steeds slechts genoeg doses ontvangen om minder dan 10 procent van zijn 23,5 miljoen inwoners te immuniseren. Een boeddhistische vereniging bood onlangs aan om Covid-19-vaccins te kopen om de inentingsinspanningen van het eiland te versnellen, maar kreeg te horen dat alleen regeringen dergelijke aankopen kunnen doen.

En aangezien vaccinaties in Azië achterblijven, geldt dat ook voor elke robuuste internationale heropening. Australië heeft aangegeven de grenzen nog een jaar dicht te houden. Japan verbiedt momenteel bijna alle niet-ingezetenen de toegang tot het land, en intensieve controle van overzeese aankomsten in China heeft multinationale ondernemingen zonder sleutelpersoneel achtergelaten.

Prognose voor Azië: de ziekte is niet overwonnen en zal dat ook niet snel zijn

De nabije toekomst voor veel plaatsen in Azië lijkt waarschijnlijk te worden bepaald door verwoede pogingen om te roeien met de riemen die ze hebben. De reactie van China op de uitbraak in Guangzhou – het testen van miljoenen mensen in dagen, het sluiten van hele buurten – is een snelle herhaling van hoe het eerdere opflakkeringen heeft aangepakt. Weinigen in het land verwachten dat deze aanpak snel zal veranderen, vooral omdat de Delta-variant, die India heeft verwoest, nu begint te circuleren.

Tegelijkertijd worden vaccinhouders geconfronteerd met verhoogde druk om te worden ingeënt voordat de beschikbare doses verlopen, en niet alleen op het vasteland van China. Indonesië heeft inwoners afgedreigd met boetes van ongeveer 400 euro voor het weigeren van vaccins. Vietnam heeft gereageerd op de recente piek in infecties door het publiek om donaties te vragen aan een Covid-19-vaccinfonds. En in Hongkong bieden functionarissen en bedrijfsleiders een reeks materiële incentives om ernstige aarzeling over vaccins weg te nemen.

Desalniettemin is de prognose voor een groot deel van Azië dit jaar duidelijk: de ziekte is niet overwonnen en zal dat ook niet snel zijn.

Lees ook: Vaccinrivaliteit tussen China en VS flakkert op na Covid-uitbraak in Taiwan

(jvdh)