De regeringscrisis gaat maar verder, met vandaag een nieuwe vergadering van het kernkabinet én hoorzittingen van experts in het parlement. Maar het ziet er meer en meer naar uit dat de N-VA en de drie andere regeringspartijen niet meer verzoenbaar zijn met elkaar. Want N-VA wijst allerlei bijkomende nota’s van de hand, De Wever was duidelijk: “Gaat de premier naar Marrakesh, dan valt de regering.”

Een crisis kan pas echt een crisis zijn tegen de deadline aan. Voor de hele discussie over het VN-migratiepact is er nog tijd tot maandag: dan pas moet de premier al dan niet naar Marrakesh om dat fameuze verdrag te gaan bekrachtigen. In principe is het dus in de dagen daarvoor dat de crisis naar een kookpunt gaat.

Tegelijk blijft de regering wel functioneren: het kernkabinet komt straks opnieuw bijeen, net zoals ze dat gisteren al gedaan hebben. Het was voor het eerst dat er zichtbaar vergaderd werd, en de premier paste daarbij zijn klassieke techniek toe: overleg met z’n vicepremiers, die één voor één de premier onder vier ogen spraken.

Maar vooraf aan die meeting legde N-VA-voorzitter Bart De Wever de krijtlijnen vast op zijn partijbureau. En hij kwam die vervolgens ook buiten, voor de camera’s, communiceren, iets wat hij in de weken voordien doelbewust niet had gedaan. De Wever en z’n bureau laten bijzonder weinig ruimte: de tekst van het VN-migratiepact deugt niet, en gaat regelrecht in tegen hoe de N-VA migratie ziet. “Een regering die naar Marrakesh gaat, steunen wij niet”, zo stelde hij.

Dat lijkt compleet onverzoenbaar met de drie andere regeringspartijen, die allemaal in een scenario zitten waarbij de premier wél gaat, met desnoods allerlei interpretatieve nota’s onder de arm. Met ‘gaan’ of ’thuis blijven’ kom je tot de kern van een conflict, dat bijzonder binair is: tussen beide is niet veel grijze zone. Zelfs scenario’s van “een diplomaat sturen, in plaats van de premier zelf”, lijken voor de N-VA niet aanvaardbaar.

De N-VA wil dat België een houding zoals Oostenrijk aanneemt: die gaan niet naar Marrakesh en onthouden zich begin januari bij de ultieme stemming bij VN. Het is dus moeilijk te zien hoe de premier, en bij uitbreiding zijn kernkabinet, daar nog kunnen uitkomen.

Perceptieoorlog is nu bezig

Meer aannemelijk is dat beide kampen de boel nog laten aanslepen omdat ze allebei hun gelijk willen aantonen. “Dat de N-VA maar eens uitlegt welke passages van die tekst zo verschrikkelijk zijn, laat haar daar maar eens kleur op bekennen”, is in hoogste kringen van de regering te horen.

Maar ook de N-VA is zich bewust van die perceptieslag, en wil vandaag op het kernkabinet komen opdraven met een uitgebreide lijst van punten die onverzoenbaar zijn met het tot nu toe gevoerde Belgische migratiebeleid. Daarvoor komt zelfs Theo Francken (N-VA), de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, naar de vergadering.

De afgelopen dagen was Francken op Twitter bijzonder actief om op alle mogelijke manieren het verdrag aan te vallen. Bij de andere regeringspartijen, niet in het minst bij de MR, is men de houding van het N-VA-goudhaantje meer dan beu. Het is maar zeer de vraag of zijn verschijning op de kern de verzoening zal inzetten. Misschien is die rol weggelegd voor topambtenaar Jean-Luc Bodson, de speciale gezant voor Asiel en Migratie die het diplomatieke proces begeleidde.

Stoet experts zal niets toevoegen

Vanmorgen al komt in de Kamer de commissie Buitenlandse Zaken samen, om experts aan het woord te laten over het VN-verdrag. Die oefening is er vooral om wat tijd te rekken en de ruzie tussen de meerderheidspartijen in de Kamer niet te laten ontsporen: zo’n hoorzittingen kopen lekker tijd en de oppositie kan er niet echt tegen zijn.

Ten gronde gaan de experts natuurlijk niets veranderen aan de mening van de partijen: zo gaf de MR al aan dat “gelijk wat de experts zeggen, wij dat verdrag moeten tekenen”.

Er komen zes mensen langs, waarbij iedereen een ‘eigen’ expert liet komen. Zo schoof de N-VA advocaat Fernand Keuleneer naar voor. Die is een notoir tegenstander van het pact, maar ironisch genoeg ook een heel uitgesproken criticus van de N-VA en Theo Francken. Verwacht wordt dat hij het VN-migratiepact aan flarden schiet. CD&V kiest voor een absolute autoriteit op internationaal recht: Jan Wouter van de KULeuven. Die had eerder al vragen bij de oplossing van een interpretatieve nota: dat zal volgens hem geen impact hebben op een Belgische rechter.

De linkerzijde heeft haar eigen experts: Ellen Desmet die migratierecht doceert aan de UGent. Het zijn sp.a en Groen die haar voordroegen. Vanuit de ULB komt Anne Lagerwall die het Centre de Droit International daar leidt. Zij is de naam van PS en cdH.

Verder komen ook Pierre d’Argent van de UCL en Marc Bossuyt, topjurist en oud-voorzitter van het Grondwettelijk Hof. Maar nogmaals: niemand verwacht dat in de Kamer nu de regering valt, omdat experts er hun mening geven. Het is gewoon deel van de perceptieoorlog die woedt.

Wie doet het licht uit in de regering?

De crisis kan zo nog wel even aanslepen: het is een subtiele dans over wie uiteindelijk de deur dichttrekt en het licht uitdoet in de regering. Maar ten gronde lijkt de N-VA haar keuze wel gemaakt te hebben. Intern is de analyse dat, als het moet, ze veel liever over ‘migratie en veiligheid’ naar de kiezer trekken dan over het sociaal-economische bilan van deze regering. Op dat eerste thema kan je verkiezingen winnen, op dat tweede niet.

Ondertussen is de discussie over ‘wat na de val’ ook volop bezig achter de schermen. Een soort noodregering, die nog een minimaal programma uitvoert na het einde van Michel I over Marrakesh, is het enige scenario om twee keer verkiezingen in drie maanden tijd te vermijden. Een optie is dat de N-VA de regering verlaat, maar wel nog gedoogsteun blijft verlenen. Maar dat scenario wijzen alle andere regeringspartijen nu al van de hand: “Wij gaan niet nog een paar maanden naar de pijpen van de N-VA dansen. Als de regering valt, dan valt ze.”