Het is een kleine groep, de Belgische 13-jarigen die al seksuele ervaring hebben: 8,4 procent van de jongens en 4,4 procent van de meisjes. Belangrijker: 40 procent van deze groep heeft onveilige seks, of drie keer zoveel als oudere tieners (1 op 8). Wat je moet weten over seks en anticonceptie en liefst voor je begint te foefelen. 

1. Wat is seks? 

Niet zo’n stomme vraag als het lijkt. Seks is meer dan penetratie alleen, volgens seksualiteit.be is het elke seksuele handeling dus: strelen, (je laten) betasten, (je laten) masturberen, toekijken bij masturbatie, orale seks en (je laten) penetreren. Laat je dus niet zomaar zeggen dat het ‘niet echt seks is’ en dat het dus ‘mag’. 

2. Het ‘mag’ pas vanaf 16 jaar

Wettelijk gezien ‘mag’ seks (alle vormen!) pas als je 16 bent. Seks met iemand jonger dan 16 is ‘aanranding van de eerbaarheid‘, met iemand jonger dan 14 is het zelfs verkrachting. Waarom? Om machtsmisbruik en sociale dwang te vermijden. Seks onder minderjarigen is ook strafbaar, maar weegt minder zwaar door voor de wet, zeker met onderlinge toestemming en een klein leeftijdsverschil. 

3. Het verschil tussen ’toestemmen’ en ’toegeven’.

Cruciaal voor seks bij minderjarigen: het moet gebeuren met toestemming. Dit betekent dat je het wil, en dat duidelijk maken. Je laten overtuigen, toegeven omdat je liefje het vraagt of het doen omdat je denkt dat het hoort is géén toestemming. 

4. Onbeschermde seks leidt tot kindjes

Vergeet de ooievaars, de bloemkolen, de bloemetjes, de bijtjes en de onbevlekte ontvangenis: onbeschermde seks leidt tot kindjes, zoals je kan zien bij Teen Mom. Bij heteroseksueel contact weliswaar, niet bij homoseksueel contact. 

5. Wanneer ben je vruchtbaar?

Vruchtbaar ben je als je geslachtsrijp bent geworden, waarmee je officieel in de puberteit bent beland. Wanneer dat gebeurt valt moeilijk te zeggen: bij sommigen is dat heel vroeg (10-13 jaar), bij anderen laat (na 17 jaar). Gemiddeld komt een tiener in de puberteit tussen 14 en 17 jaar, jongens een jaartje (of twee) later dan meisjes. Vaak, maar niet altijd, loopt de seksuele interesse gelijk met de seksuele ontdekking, met dank aan de hormonen die door je lijf razen. 

6. Bescherm jezelf altijd.

Geen uitzonderingen: zonder anticonceptie, geen seks zeker niet als je je bedpartner nog niet lang kent, er reden is om te twijfelen aan diens trouw en hij/zij niet getest is. Om een zwangerschap te vermijden, maar ook om seksueel overdraagbare ziektes (soa’s) te voorkomen. 

7. Meisjes hebben dubbele bescherming nodig.

Meisjes moeten zich niet enkel zorgen maken om een zwangerschap, ze moeten zich ook beschermen tegen soa’s. Behalve het vrouwencondoom beschermen deze anticonceptiemiddelen enkel tegen zwangerschappen, een gebruik van een gewoon condoom is meestal dus noodzakelijk.  De anticonceptiemiddelen voor meisjes op een rijtje:

– De pil 

Wat doet het? De pil (ook wel: de combinatiepil) slik je drie weken lang en dan een week niet. De maandstonden komen in de pilvrije week, tenzij je ‘doorslikt’ en geen pilvrije week inlast. De pil beschermt tegen zwangerschap maar niet tegen soa’s, en is ook minder betrouwbaar bij braken, diarree of gebruik van antibiotica. 

Hoe verkrijg je ze? Te koop bij de apotheek met voorschrift via een huisarts of gynaecoloog.

Hoeveel kost het? Dat is afhankelijk van het merk maar jongeren onder de 21 krijgen een sterke korting, sommige zijn zelfs gratis.

– De minipil

Een pil met minder hormonen die je elke dag op hetzelfde tijdstip moet nemen, er is geen pilvrije week. Ook deze beschermt tegen zwangerschap maar niet tegen soa’s. 

Hoe verkrijg je ze? Te koop bij de apotheek met voorschrift bij de huisarts of gynaecoloog.

Hoeveel kost het? Ook hier varieert de prijs sterk, zeker onder de 21 jaar: van 0 tot 18 euro.

– De prikpil

Deze vorm van anticonceptie is een injectie met één hormoon en beschermt drie maanden tegen zwangerschap.

Hoe verkrijg je het? Een arts of gynaecoloog spuit het in op de eerste dag van de menstruatie, dan nog eens na 10 weken en vanaf dan elke 12 weken.

Hoeveel kost het? 2 euro per injectie. 

– De anticonceptiepleister

Deze pleister plak je een week lang op je arm, buik of bil en scheidt hormonen af. Net als bij de pil plak je de pleister drie weken lang en dan een week niet. Beschermt enkel tegen zwangerschap. Is wel betrouwbaar bij braken en diarree, niet altijd bij antibiotica. 

Hoe verkrijg je ze? Op doktersvoorschrift bij de apotheek. 

Hoeveel kost het? 25 euro voor min 21-jarigen, er is geen tussenkomst van het ziekenfonds.

– Het spiraaltje

Het spiraaltje heeft de vorm van een T of een anker en kan gemaakt zijn van plastic (hormoonspiraaltje) of koper (koperspiraaltje). Het wordt ingebracht in de baarmoeder en kan daar tot 5 jaar blijven zitten. Het beschermt enkel tegen zwangerschap. 

Hoe verkrijg je het? Een dokter brengt het spiraaltje in.

Hoeveel kost het? Sommige zijn gratis als je jonger bent dan 21 jaar, hormoonspiraaltje is duurder dan het koperspiraaltje. 

– Het implantaat (of ‘staafje in de arm’)

Een hormonaal implantaat werkt zoals de pil met het verschil dat je niet moet herinneren om het te nemen. Het beschermt drie jaar tegen zwangerschap.

Hoe verkrijg je het? De huisarts brengt het in net onder de huid van je binnenarm.

Hoeveel kost het? 36€ voor min-21-jarigen, 144 euro voor de anderen.

– De vaginale ring

De vaginale ring breng je, zoals de naam zegt, in in de vagina en beschermt daar tegen zwangerschap. De ring werkt drie weken. 

Hoe verkrijg je het? Bij de apotheek op doktersvoorschrift

Hoeveel kost het? 30 euro voor drie als je jonger bent dan 21, anders 39 euro.

– Het vrouwencondoom

Dit is zoals een condoom, maar dan om in te brengen bij de vrouw (zoals een tampon) in plaats van aan te brengen bij de man. Het werkt op exact dezelfde manier: het vangt het sperma op, maar kan wel verschuiven tijdens de vrijpartij en beschermt niet als de penis niet volledig in het condoom zit bij klaarkomen. Het beschermt tegen zwangerschap, zowel als tegen herpes en genitale wratten. Net zoals een mannencondoom kan je dit maar een keer gebruiken.

Hoe verkrijg je het? Bij de apotheek, zonder doktersvoorschrift.

Hoeveel kost het? ongeveer 2 euro per condoom.

Lesbische meisjes hebben het moeilijker om soa’s te ontlopen: een beflapje kan wel helpen, maar hier is het van belang dat de partner getest is, zeker als die veel wisselend seksueel contact heeft gehad. 

8. Anticonceptiemiddel voor jongens

Jongens hebben evenveel verantwoordelijkheid in het vermijden van zwangerschappen en soa’s als meisjes. Dus jongens, man up en gebruik condooms. Deze beschermen zowel tegen zwangerschap als tegen soa en zijn vrij te koop in de apotheek, de supermarkt of online. Gebruik wel een erkend merk. Een latexallergie of veganistische levensstijl is geen excuus: latexvrije en veganistische condooms bestaan ook. 

9. Anticonceptie is betrouwbaar…. bij juist gebruik

Geen anticonceptie nemen ‘omdat het toch niet werkt’ klopt niet: alle bovenstaande middelen beschermen tegen zwangerschap en/of soa’s, ALS ze juist worden gebruikt. Praat daarom met je dokter, lees de bijsluiter en vertrouw alleen informatie van betrouwbare websites zoals sensoa.be, seksualiteit.be en allesoverseks.be. Wat gezegd wordt op fora is NIET betrouwbaar en moet je altijd aftoetsen bij de dokter of aan de informatie op betrouwbare websites.

10. Het is belangrijk want soa’s zijn gevaarlijk

Genitale wratten, hiv/aids, herpes, chlamydia, gonorroe, syfilis… het zijn maar enkele van de aandoeningen die worden doorgegeven bij seksueel contact, of dat nu vaginale of anale penetratie is, orale seks of zelfs bij manuele handelingen… als er besmet sperma of vaginaal slijm in de buurt van een open wondje komt. Symptomen verschillen van ziekte tot ziekte maar algemeen is jeuk, (sterk geurende) afscheiding, branderig gevoel, uitslag en pijn een slecht teken. Ook al schaam je je rot, je moet naar de dokter en wel omdat sommige van deze aandoeningen lelijke gevolgen kunnen hebben, zoals hersenaandoeningen (syfilis), leverkanker (hepatitis), onvruchtbaarheid (gonorroe en chlamydia), verschillende soorten kankers (genitale wratten, herpes) en de dood (hiv). De enige zekere bescherming tegen soa’s is geen seksueel contact met iemand die een soa heeft. 

11. Niet te veel schrik hebben

Niet van de eerste keer, de zwangerschap of de soa’s. Bij een goede voorbereiding en een juist gebruik kan je een zwangerschap zeker en een soa meestal vermijden.

En niet te vergeten: have fun