De Croo begint met torenhoog krediet in peilingen, maar zijn coalitie volgt helemaal niet

Op nummer één in Vlaanderen, op twee in Brussel en Wallonië: de nieuwe premier Alexander De Croo (Open Vld) krijgt bij de bevolking meer dan het voordeel van de twijfel, in een jongste peiling. Meteen staat, met het opflakkeren van de coronacrisis, de grootste uitdaging klaar voor de nieuwe premier: een nieuwe lockdown dreigt. In de peiling zitten tegelijk ook de kiemen van een lastige spreidstand tussen premier en partij: Open Vld zelf scoort belabberd, net als CD&V en vooral Groen. Dat Vivaldi tot nu toe een paars verhaal is, lijkt de peiling te bevestigen.

In het nieuws: Grote druk op de federale regering, over de coronacrisis.

De details: Tegelijk geeft een peiling mixed feelings: veel steun voor de top van de regering, maar de partijen volgen niet.

Veel peilingen zijn er niet in dit land: in vergelijking met buurlanden Nederland, Frankrijk of de UK eigenlijk belachelijk weinig. Bij ons zijn er maar twee clusters van mediamerken die nog een peiling laten uitvoeren: om de paar maanden komen afwisselend enerzijds het groepje van HLN/Le Soir/VTM/RTL en anderzijds de cluster De Standaard/La Libre/VRT/RTBF met resultaten.
De reden van die schaarste? Besparingen. Een goede peiling kost al gauw 20.000 euro, en dergelijke sommen wil niemand al te regelmatig moeten uitgeven. Zeker niet omdat peilingen die voor heel het land gelden, vereisen dat je in drie gebieden deftige steekproeven doet: Vlaanderen, Wallonië en Brussel.
De jongste peiling van de groep rond HLN en Le Soir is interessant, omdat ze meteen na de start van de nieuwe federale regering, op 1 oktober, begon. Het gaat om een online peiling bij zo’n 1.000 Vlamingen en 1.000 Walen, en daarnaast nog bijna 600 Brusselaars. De foutenmarges bij dit soort online peiling zijn groot: 3,1 procent voor de grootste regio’s en zelfs 4 procent in Brussel. Dat betekent meteen dat de resultaten voor de Vlaamse partijen daar met een bijzonder grote korrel zout moeten genomen worden.

Wat valt op? Premier De Croo schiet als een raket omhoog.

Alexander De Croo (Open Vld) krijgt meteen een erg groot vertrouwen van de bevraagden. Op de vraag “wie wilt u de komende maanden een belangrijke rol zien spelen?”, de traditionele populariteitsvraag van deze peiling, komt De Croo op nummer één in Vlaanderen: 64 procent wil dat. Opvallend ook, z’n ‘negatieve score’, waarbij mensen aangeven hem geen rol te willen zien spelen, zakt ook van 36 procent naar 25 procent.
In Brussel (53 procent) en Wallonië (51 procent) moet De Croo enkel nog Sophie Wilmès (MR) laten voorgaan, die daar de populairste blijft. In Vlaanderen zakt Wilmès naar een zevende plaats, maar vooral, haar negatieve score wordt hoger dan haar positieve: een gemengd imago dus voor de oud-premier.
In het kielzog van De Croo schiet ook Vincent Van Quickenborne (Open Vld) omhoog. De nieuwe vicepremier voor de Vlaamse liberalen gaat van 24 procent naar 38 procent, en zakt ook in z’n voorheen erg negatieve score van 57 procent naar 41 procent: de Kortrijkzaan hertekende z’n imago van harde, donkerblauwe liberaal, naar trouwe Vivaldist, met succes dus.
Het liberale duo is niet alleen in hun succes: de heropgeviste Frank Vandenbroucke (Vooruit) komt meteen op plek twee binnen, met liefst 54 procent die hem steunt, en slechts 26 procent met een negatieve associatie. Meteen bevestigt deze peiling het beeld van een duo aan de top van Vivaldi: De Croo en Vandenbroucke, die samen deze regering gaan ‘maken’.

Om goed te noteren: Tegelijk houdt deze peiling een aantal grote waarschuwingen in.

Het is niet al rozengeur en maneschijn voor premier De Croo. Grootste probleem: z’n coalitie wordt, op dit moment, helemaal niet beloond. Z’n eigen Open Vld blijft hangen op 10,7 procent, ruim onder het kiesresultaat van vorig jaar. Erger nog misschien: het kiespotentieel is maar 18,1 procent, veel Vlamingen overwegen dus niet op de Vlaamse liberalen te stemmen. Van een ‘opluchtingsbonus’, waarbij de Vlaming de partijen die een akkoord maakten beloont, is dus wel geen sprake.
En ook voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld), toch wekenlang prominent in beeld bij de onderhandelingen, breekt helemaal niet door: hij staat op de zestiende plek, met een score van 28 procent, maar vooral een negatieve score van 45 procent.
Dat staat in schril contrast met die andere voorzitter: Conner Rousseau (Vooruit). Die brengt z’n Vooruit naar 13,7 procent, een nieuwe vooruitgang ten opzichte van vorige peilingen en winst ten opzichte van de verkiezingen. De Vlaamse socialisten zijn nu afgetekend de grootste partij aan Vlaamse kant binnen Vivaldi.
Rousseau zelf springt meteen naar plek drie in de peiling, met liefst 53 procent. Daarmee zet die ook alle andere Vivaldi-voorzitters in de schaduw, want de scores van Meyrem Almaci (Groen), die op plek 17 staat, en ook maar 28 procent en een negatieve score van 49 procent haalt, en die van Joachim Coens (CD&V), met plek 24 en een score van 22 procent positief en 44 procent negatief, zijn niet te vergelijken.
Het lijkt er bovendien op alsof Vooruit binnen Vivaldi vooral Groen pijn aan het doen is: die partij zakt weg naar 7,6 procent. “In een café waar ruzie gemaakt wordt, wil niemand iets drinken”, zo duwde Almaci in een reactie op HLN.be de verantwoordelijkheid wat door naar Kristof Calvo (Groen).
Beide kopstukken raakten in conflict over de niet-aanstelling van Calvo als minister, een zaak die de hele week van de peiling bleef gisten. Calvo zelf krijgt overigens geen sympathiebonus: z’n score op plek 21, met 25 procent, blijft laag, naast een negatieve score van 55 procent.
Maar de vraag is of er niet meer aan de hand is op links: want opvallend, ook PVDA duikt verder naar beneden. Ook de communisten lijken last te hebben van de opgang van de Vlaamse socialisten. Hun kopstukken Peter Mertens en Raoul Hedebouw scoren flauw, de score zakt naar 6 procent voor de partij.
De eerste dynamiek binnen Vivaldi is zo wel duidelijk: blauwe, maar vooral rode kopstukken domineren. Voor CD&V geen enkele winst of bonus “omdat de crisis is opgelost”. De partij strandt op een pijnlijke 10,6 procent en een kiespotentieel dat gekrompen is tot 20,8 procent.
Opvallend is dat zowel vicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V) als nieuwe minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) nog niet in de peiling zitten. Dat belooft meteen een pak werk: beiden waren niet bepaald dominant aanwezig in de media, bij de start van de regering, zij zullen hun profiel moeten aanscherpen om CD&V een smoel te geven.
Extra vervelend: de Vlaamse kopstukken krijgen klappen bij CD&V. Hilde Crevits (CD&V) daalt van 47 procent naar 40 procent, en ziet haar negatieve score stijgen van 40 naar 46 procent, maar zeker Wouter Beke (CD&V) daalt van 32 naar 25 procent, en haalt ondertussen een negatieve score van 55 procent.
Enige lichtpunt bij de christendemocraten is staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V). Die verzilverde z’n stevige media-aanwezigheid (onlangs nog riep hij in Vandaag op de VRT op om “kerst te redden”, in de coronatijden) met een mooie veertiende plek, en 33 procent. De vraag is straks of de andere federale CD&V-ministers daar nog over kunnen.
Ter conclusie: in een interview met De Standaard stelde premier De Croo over de electorale verwachtingen van Vivaldi het volgende: “Ik zit hier niet om een bepaald electoraal traject uit te zetten. Maar ik zie natuurlijk wel dat er mensen zijn die het vertrouwen in de klassieke partijen kwijt zijn en hun heil zoeken in de extremen. Ja, ik wil die overtuigen. Dat is de kern van dit project.” Dat klinkt natuurlijk mooi, “samen” bouwen aan een nieuw verhaal, om het vertrouwen in klassieke partijen te herstellen. De vraag is wel of die regering wel ‘samen’ zal winnen, of eerder sommigen veel meer dan anderen.

Wat leren we van de oppositie? Een plafond voor Vlaams Belang?

Met 27,1 procent blijft Vlaams Belang afgetekend de grootste. Maar de daling lijkt wel ingezet, in maart stonden ze nog op 28 procent. Anderzijds, met liefst 40,4 procent kiespotentieel lijkt elk taboe rond het Belang weg.
Alleen: waar ze jubelden op Facebook over hun 500.000 likes, blijkt ook wel dat het steeds moeilijker wordt om daar nog te groeien. Een maximum online reservoir lijkt aangeboord.
Ook de kopstukken gaan niet vooruit: Tom Van Grieken (Vlaams Belang) daalt van 40 procent naar 39 procent, Filip Dewinter (Vlaams Belang) daalt van 27 naar 26 procent en Dries Van Langenhove zelfs van 24 naar 20 procent.
Grote rivaal N-VA heeft één hoop in bange dagen: hun kiespotentieel blijft groter, met 43,1 procent. Dat zetten ze voorlopig niet goed om, maar voor het eerst gaat het weer omhoog in de peilingen. De partij tikt af op 22,2 procent, wat meteen tot massaal veel opgeluchte reacties van kopstukken leidde op sociale media: de partij is nog niet dood en begraven.
De resultaten zijn des te opvallender omdat, na een aantal unforced errors en ongelukkige uitspraken, onder meer van voorzitter Bart De Wever (N-VA), het contrast met de jubelsfeer rond Vivaldi in de media wel erg groot was.
Zoals verwacht krijgt de N-VA-top wel een tik in de populariteitslijstjes: zij moeten relatief gezien nu het trio van De Croo, Vandenbroucke en Rousseau laten voorgaan. Maar belangrijker: de scores van zowel De Wever (van 57 procent naar 53 procent), Theo Francken (van 54 procent naar 49 procent) en Jan Jambon (van 51 procent naar 47 procent) gaan naar beneden.

Ook te volgen: Over de taalgrens nog een kiem voor wrijving in Vivaldi.

In Wallonië schuift de PS stevig naar achter. De partij gaat naar 21,1 procent, geen prettige score. Van een Vivaldi-bonus, toch de ‘droomcoalitie’ van Paul Magnette (PS), is geen sprake over de taalgrens dus, voor de socialisten. In Brussel blijven ze nummer twee, na Ecolo, op 19,1 procent.
Het beeld is zo over de taalgrens helemaal het omgekeerde van Vlaanderen: de winst van Vivaldi zit hier net bij de groenen van Ecolo, die doorstomen naar 17,8 procent. Zij profiteren dus duidelijk wel van het feit dat ze eindelijk in de federale regering zijn geraakt. Ook in Brussel winst voor Ecolo, die er op de eerste plek staat met 19,8 procent.
Verder blijft de PTB opvallend hoog scoren, met 18,9 procent in Wallonië en 12,1 procent in Brussel.
De MR zakt in Wallonië verder, tot 19,2 procent. Maar vooral in Brussel krijgen de Franstalige liberalen, die intern een enorm conflict uitvochten, waarbij voorzitter Georges-Louis Bouchez bijna afgezet werd, een klap: de partij zakt naar nog maar 14 procent.
Vraag is dus hoe de verhoudingen aan Franstalige kant zich zetten: met een hevig gewonde MR, een gekneusde PS en Ecolo onder stoom kan dat nog interessant worden.

De essentie: De regering De Croo staat wel meteen voor een immense test, met de coronacrisis.

De cijfers zijn echt niet goed, met een gemiddelde van 4.154 nieuwe besmettingen. Vooral de hoge besmettingsgraad, 10,4 procent van de geteste mensen, moet zorgen baren.
Ook de ziekenhuisopnames nemen toe, zeker in Brussel. Het aantal doden stijgt, maar ook niet naar gigantische niveaus: de ziekte lijkt in elk geval minder dodelijk, ook al omdat veel meer jongere mensen besmet zijn.
Tegelijk nam de federale regering vorige week al een pak maatregelen, en lukte de communicatie plots veel zuiverder dan onder de regering Wilmès II. Maar tegelijk is de druk niet minder op deze regering dan op hun voorgangers: vanuit het Griekse koor van ‘experten’, weer massaal in de media, gesteund door hijgerige journalisten, is er alweer de roep om “meer te doen”:
- “Ik vrees dat bijkomende maatregelen noodzakelijk zijn. Welke en wanneer, dat is een politieke beslissing. Maar ik vrees dat we niet zonder gaan kunnen”, stelt Herman Goossens vanmorgen op Radio 1.
- “De dijken staan op breken”, orakelt Geert Molenberghs in De Morgen.
- “Als het van mij afhangt, volgen vandaag of morgen al bijkomende maatregelen. Thuiswerk maximaliseren, lessen aan de universiteit online, en nadenken over indoorcontactsporten”, zegt Pierre Van Damme in Het Laatste Nieuws.
- “Je hoort dat de bevolking stilaan vraagt naar bijkomende maatregelen, net als in maart”, zegt Marc Van Ranst in De Morgen.
- “De cijfers zijn dramatisch, we zijn op weg naar code rood”, zo stelde Erika Vlieghe in De Zevende Dag.
Tot nu toe houdt minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) de boot af. Hij had het wel over “dramatische cijfers”, maar onderstreepte dat pas afgelopen vrijdag nieuwe maatregelen van kracht zijn gegaan: vroegere sluitingsuren van cafés en het maximum van drie nauwe contacten.
Daarmee zit hij op de lijn van de premier De Croo, waar ze niet meteen een nieuw Overlegcomité samenroepen: er zijn net maatregelen genomen. Men wil de mensen niet overspoelen met nieuwe wijzigingen: daaraan ging de communicatie onder Wilmès II net ten onder.
Bovendien: een nieuwe lockdown gaan organiseren, dat zou meteen betekenen dat er een stevige domper gezet wordt op de start van Vivaldi. Er is immers grote moeheid bij de bevolking, en vooral, een loodzware druk op de economie: de omzetten van voor de crisis lijken voor hele sectoren compleet weggevaagd.
Maar de druk is groot, om toch iets te gaan doen. Gemeentes en provincies kunnen alvast meer doen, zo duidt men vanuit de federale regering. En ook binnen de Vlaamse regering kan men maatregelen nemen: daar zit heel de aanpak voor het Onderwijs, maar ook de sportclubs bij Vlaams minister Ben Weyts (N-VA).
Zeker voor het onderwijs moet men niet meteen een grote ommezwaai verwachten. Vanmorgen op Radio 1 zette minister Weyts zich schrap: “Wij hebben heel hard gevochten om de scholen open te krijgen en ik wil die openhouden. Ik denk dat dat het veiligste is voor iedereen. (…) We moeten niet met allerlei ideetjes afkomen, zoals de verlenging van vakanties of glijdende uren. We hebben stabiliteit en rust nodig in de aanpak”, zo stelde hij.

Pijnlijk: Van besparingen op de kabinetten of een bescheidenere exitregeling voor ex-ministers is geen sprake bij Vivaldi.

De kritiek was loodzwaar, onder meer van huidige regeringspartijen, op de exuberante uittredingsregering voor oud-ministers, die al een tijdje gelden. Verschillende partijen aan tafel drongen er tijdens regeringsonderhandelingen daarom op aan om het mes te zetten in die regeling. Zo zouden twee voltijdse medewerkers, waar elke oud-minister dus nog jaren recht op heeft, verminderd worden. Niet zo, de regeling blijft: tien ministers die afzwaaiden uit Wilmès II gaan daar nu van profiteren, voor de volle duur van deze volgende regering.
Een tweede, nog meer in het oog springende maatregel: er wordt helemaal niet bespaard op de werking van de regering zelf, de kabinetten. Die zijn vrijdag afgeklokt op liefst 838 medewerkers, zo weet De Standaard.
Dat is een forse toename, want onder de regering Michel was dat aantal beperkt tot 769 mensen en 650 fulltimebanen. Nu schiet het dus weer de hoogte in, een tegengestelde beweging, nadat jarenlang telkens opeenvolgende regeringen het aantal medewerkers had afgebouwd.
Wat er allemaal in zit? Inhoudelijke medewerkers uiteraard, maar ook een stoet van communicatiemedewerkers en zelfs koks en chauffeurs, voor elke minister en staatssecretaris. Die heeft gemiddeld 38 medewerkers: geen enkele weldenkende kmo met dergelijk personeelsbestand heeft plaats voor jobs zoals een persoonlijke chef of autobestuurder, maar in de Wetstraat gelden andere wetten en gebruiken.
Het aantal medewerkers was gemiddeld 42,7 onder de regering Michel, nu daalt dat dus opnieuw. Maar met cijfers kan je alles zeggen natuurlijk: er zijn gewoon ook meer ministers en staatssecretarissen in deze regering. De echte vraag is: wat is de totale kost van de regering De Croo, ten opzichte van vorige ploegen?
Hoe dan ook zijn er ook de ‘grotere’ kabinetten van de vicepremiers: de helft van de Vivaldi-ministers is ook vicepremier en heeft zo dus recht op een pak meer medewerkers dan een normale minister.
Er zijn zeven vicekabinetten, drie meer dan de vorige regering. De grootste kabinetten zijn die van vicepremiers Vincent Van Peteghem (CD&V), Pierre-Yves Dermagne (PS) en Sophie Wilmès (MR) die elk 64 medewerkers hebben.

Pijnlijk (2): Heeft Groen dan echt een lege doos gekocht?

Er was grote onvrede binnen de groene rangen, toen duidelijk werd met welke portefeuille Meyrem Almaci (Groen) was teruggekomen, bij de verdeling van de posten. Immers: niemand zat te wachten op de bevoegdheid van Overheidsbedrijven.
Maar de ene teleurstelling na de andere volgt: niet alleen zit de NMBS daar niet bij, maar onder Mobiliteit, maar ook de Nationale Loterij zit er niet in, maar bij Asiel en Migratie, en nu blijkt dat de in crisistijd ook erg belangrijke FPIM, de federale investeringsmaatschappij, niet bij de groene minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter zit, maar bij haar collega-vicepremier en minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V).
Een zoveelste tegenslag: de FPIM speelt straks een cruciale rol in het investeringspact van de nieuwe regering. Maar niet onder groene auspiciën dus.

Pijnlijk (3): De prijs voor meest holle weekendinterview ging toch naar Kris Peeters (CD&V).

Onder de titel “Ik doe dit niet om poen te gaan pakken“, verdedigde Europees Parlementslid Peeters z’n nieuwste benoeming in de Gazet van Antwerpen.
Peeters gaat bij de Europese Investeringsbank vanaf januari 23.000 euro per maand verdienen, meer dan z’n huidig salaris, zelfs meer, zeker met de voordelen erbij, dan een Europees Commissaris.
Hoewel de titel op P1 dus veelbelovend was, kregen we binnenin niet echt waar voor ons geld: “De Europese Investeringsbank wordt alsmaar belangrijker. Ze werkt ook aan het herstelplan om Europa uit de coronacrisis te krijgen. Critici zeggen: hij gaat geld pakken. Maar de EIB doet echt veel goeds“, zo klonk de volledige uitleg van de voormalige vicepremier.
Die ziet overigens voor zichzelf nog een mogelijke comeback, op een dag na Luxemburg en de EIB. “Kijk naar minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke. Zeg nooit nooit.”