N-VA stapt met paukenslag uit laatste, rommelachtige superkern: plots ruikt het weer naar Vivaldi

De laatste superkern van Wilmès II eindigt met een kleine verrassing: de N-VA en Peter De Roover gaan niet akkoord. Zo eindigt de laatste sessie, die alweer makkelijk een paar honderd miljoen euro kostte, in mineur. Maar niet voor iedereen: fans van een Vivaldi-coalitie kunnen zich vastklampen aan een sprankeltje hoop.

In het nieuws: Een laatste keer probeerde premier Sophie Wilmès (MR) de onuitgegeven politieke formule van een “superkern”.

De details: Ook deze sessie leverde een reeks steunmaatregelen op die behoorlijk wat geld gaan kosten: een bedrag tot zo’n 400 miljoen is uitgetrokken.

Deze superkern, op de Lambermont, de ambtswoning van de premier, was de laatste in een reeks van drie maanden, waarbij de regering Wilmès II met volmachten bestuurde. In ruil voor die vergaande machten, riep de premier elke zaterdag (en voor de laatste keer dus uitzonderlijk een vrijdag) telkens de partijvoorzitters samen van de tien partijen die de regering steunden.
De N-VA stond altijd wat kritischer: zij stuurden systematisch hun fractieleider, Peter De Roover, in plaats van Bart De Wever (N-VA) himself.
Gisteren was eigenlijk het laatste deel van een tweeluik dat het minderheidskabinet nog wilde afwerken: een reeks steunmaatregelen (of het begin van relanceplannen) om de komende economische crisis het hoofd te bieden.
Om dat er deftig en wel door te krijgen, had premier Wilmès ook de twee ‘snuffelaars’, Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau (sp.a), gevraagd om twee weekjes te temporiseren, en hun eindverslag, dat mogelijk moet leiden tot een coalitievorming, nog niet af te werken.

Waar knelde dan het schoentje? De N-VA voelde zich van bij de start hoogst ongemakkelijk met deze oefening. Maar ze kwamen wel mee vergaderen, tot gisteren ze na vijf uur meeting opstapten.

Belangrijk om mee te geven: de frustratie over de superkern leeft lang niet alleen bij de N-VA. “In feite was de voorbereiding al hoogst rommelachtig, net als bij de vorige sessie. Het was totaal niet duidelijk wat er nu op de agenda stond, want de regering wijzigt dat constant. Enerzijds klinkt het dat ze alleen ‘algemene maatregelen’ willen nemen, anderzijds gaan ze dan toch met heel specifieke zaken aan de slag”, zo reageerde een betrokkene.
Van bij de start stelde De Roover namens N-VA ook dat hij het kader niet meer gepast vond, dat deze formule van volmachten uitgeleefd was, en niet geschikt om nog snel wat relance te doen. Maar dat was bij de start. Verder stelde hij zich rustig op, al maakte hij hier en daar wel opmerkingen over zaken waar hij niet akkoord mee was.
Voor de N-VA was het bijvoorbeeld een bittere pil om de versoepeling van de landingsbanen te moeten aanvaarden: dat is expliciet een maatregel die het beleid van de vorige, Zweedse regering terugdraait. Dat erkende men ook bij het minderheidskabinet, “maar het is maar een tijdelijke maatregel”. “We kennen dat, ‘voorlopige’ maatregelen: in politiek een zeer gevaarlijk concept”, is bij N-VA te horen.
Vervolgens was er de vraag van de linkse oppositie om een aantal ‘distorsies’ in de steunmaatregel van 300 euro voor de allerzwaksten, die vorige week genomen was, weg te werken: een aantal van de armste doelgroepen dreigde uit de boot te vallen. De linkerzijde eiste daarop een bijkomend bedrag van 140 miljoen. Daarop ontstond een lange, technische discussie, waarna de premier uiteindelijk schorste: toen al was er drie uur vergaderd.
“Tja, distorsies, dat woord is tientallen keren gevallen. Maar als je de uitkeringen voor sommigen verhoogt, creëert dat weer andere ‘distorsies’. Zo blijven we bezig, en zitten we plots toch aan heel forse bedragen: er is daar voor 400 miljoen uitgedeeld”, zo is bij de N-VA te horen.
Vervolgens kwam Wilmès bij het hervatten met een compromis: via de OCMW’s kon dan 100 miljoen verdeeld worden. Een pak wenkbrauwen gingen de hoogte in. En omdat de OCMW’s zelf ook meer werk zouden krijgen, kwam er nog een enveloppe van 10 miljoen bij. “Het was inderdaad niet fraai om te zien, en misschien ook niet noodzakelijk de beste oplossing”, zo stelt een betrokkene. Zelfs vanop de regeringsbanken zag men dat het een ongemakkelijke situatie was, waarbij toch wel echt geïmproviseerd werd.
Uiteindelijk, na vijf uur vergaderen en een licht diner van vitello tonnato, kwam De Roover met de verrassing van de avond: “Hier zit echt geen enkele lijn in, in deze aanpak“. De N-VA ging vervolgens formeel “niet akkoord” met de superkern, en verliet meteen ook de vergadering. “Dit soort zaken moeten hier niet holderdebolder geregeld worden, een relancebeleid is aan de volgende regering, en voor een regeerakkoord.” De fractieleider deed dat overigens niet soloslim, maar had ruggensteun van z’n voorzitter. Premier Wilmès kon niet anders dan droog “akte te nemen van die beslissing”.
“Tja, ze hadden wel een punt over de rommelige werking van de superkern, en het onduidelijk kader, maar om het nu zo op te blazen?”, zo stelt een partijvoorzitter. “Da’s het voordeel van fysiek vergaderen hé, dan is er altijd meer kans op dat soort drama“, zo stelt een andere betrokkene.

De gevolgen: Heeft dit nu effect op de regeringsvorming, die volgende week start?

Feit is dat Paul Magnette fel reageerde op de ‘exit’ van De Roover, en vooral diens uitleg dat dit allemaal gebeurde los van de regeringsvorming: “Met wie hebben wij woensdag weer drie uur samengezeten? Toch wel met uw voorzitter zeker, die de meeste aandacht van al krijgt”, zo sneerde Magnette. “Je kan ons moeilijk verwijten dat er geen regering is, we hebben daar allemaal een aandeel in.”
Bij de N-VA minimaliseert men het wat: “Ach, in de weken dat die superkernen plaatsvonden, zijn wij nu één keer niet akkoord gegaan. Maar de linkse oppositie heeft drie keer zich formeel tegen een KB verzet. Het was nodig om met een paukenslag dit minderheidskabinet uit haar droom te halen: dat er nog zou kunnen worden geregeerd met deze formule. Dat is genoeg geweest, het is op.”
Maar sommige aanwezigen zagen het helemaal anders. “De groenen waren zichtbaar tevreden: met de N-VA die symbolisch de tafel verliet, komt Vivaldi plots weer dichterbij”, zo stelt een aanwezige. Jean-Marc Nollet (Ecolo) tweette meteen: “Einde van de superkern. En noem het niet langer ‘kern +10’.”
Of het zo’n vaart zal lopen, en of die superkern nu het begin van een heropstanding uit de dood is voor Vivaldi? Een aantal aanwezigen op de superkern wilde het wel graag geloven: ook binnen de MR zijn er wel fans van dergelijke formule.
Want paars-geel vlot voorlopig toch ook niet bepaald. Het is geen groot geheim dat de contacten tussen Magnette, Rousseau en De Wever, die een derde grote meeting hielden, niet meteen tot een doorbraak geleid hebben deze week: de N-VA speelt het spel hard. Zij hebben een ferm lijstje op tafel gelegd, en blijven ook op een communautaire agenda hameren. Niet om meteen uit te voeren (dat kan grondwettelijk niet) maar het thema is allerminst weg voor hen.
Bij de PS is men heel voorzichtig. Dat Magnette z’n besluit zou hebben genomen en richting verkiezingen fietst, ontkent men met klem. De twee, Magnette en Rousseau, gaan dit weekend hun slotnota afwerken, en dan zou volgende week een versnelling in de regeringsonderhandelingen moeten komen.
Daarbij komen de twee liberale voorzitters, Georges-Louis Bouchez (MR) en Egbert Lachaert (Open Vld), vandaag in Het Nieuwsblad en La Libre Belgique met het signaal dat iedereen in de Wetstraat al lang zag aankomen: “De liberale familie is één en ondeelbaar“.
Die geste, ‘samen uit, samen thuis’, is niet onlogisch: het blijft ongemakkelijk om de geestesgenoten aan de andere kant van de taalgrens tegen te komen in oppositie, als je zelf in de meerderheid zit. Maar concreet is die dreiging wel: de socialisten maken er nauwelijks een geheim van dat paars-geel enkel kan voor hen, als Open Vld z’n koffers pakt. Zij willen absoluut niet met én N-VA én de Vlaamse liberalen in één regering eindigen.
“Tja, sommige partijen gaan toch maar eens kleur moeten bekennen. Dit kan echt niet nog weken aanslepen, de klok is aan het tikken”, zo is bij de socialisten te horen.
De kans bestaat dat het socialistische duo hun eindverslag neerlegt bij de premier, die er dan mee aan de slag kan om haar regering een nieuwe meerderheid te geven. “Maar wie formateur wordt, of mogelijk een duo of zelfs trio, als dat er eindelijk komt, hangt veel af van welke formule we kiezen. Dus daarop vooruitlopen heeft eigenlijk toch niet veel zin”, zo duidt een insider.

Ondertussen in de Vlaamse regering: Een rel over praktijktesten kon moeilijk op een slechter moment komen voor Egbert Lachaert (Open Vld).

Een fel conflict over een resolutie zowaar, zet de Vlaamse liberalen in een uiterst vervelende positie ten opzichte van grote broer N-VA. Immers: net nu federaal de druk wordt opgevoerd, en scenario’s circuleren waarbij Open Vld aan de kant gezet wordt, kan de collaterale schade ook tot in de Vlaamse regering gaan. De mogelijkheid om Open Vld te vervangen door sp.a is al meermaals geopperd, zeker bij coalitiepartner CD&V: het zou een sleutel kunnen zijn om federaal een doorbraak te forceren.
Maar waar gaat het over? Praktijktesten, waarbij bedrijven, maar ook verhuurders, anoniem worden gecontacteerd om te zien of ze racistische trekken vertonen bij hun selectie, die werden deze zomer besproken bij de opmaak van het regeerakkoord. Maar toen al sneuvelde de term expliciet: N-VA zag dat niet zitten, en overigens waren ook delen van Open Vld geen voorstander.
Maar Vlaams Parlementslid Sihame El Kaouakibi, verkozen op een Open Vld-lijst, greep de recente discussie rond racisme in de VS, die naar Europa overwaaide, aan om het punt er opnieuw door te willen duwen. Dat deed ze nadat in haar partij eerst Alexander De Croo (Open Vld) en later ook voorzitter Egbert Lachaert zelf de deur hadden opengezet voor dergelijke testen. De oppositie rook bloed, en diende zelf voorstellen in. Uiteindelijk zat er voor Open Vld niets anders op dan in te stemmen met een tekst van de meerderheid, waar het woord praktijkteksten niet meer in voorkwam.
Maar El Kaouakibi riep onheil over haar partij af, door op radio en Twitter te gaan verklaren “dat het wel praktijktesten waren”, ook al heette het zo niet. Daarop deed de N-VA de deur dicht: “Een overheid liegt niet tegen z’n burgers: dit zijn geen praktijktesten”, zo lichtte Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) toe.
Maar El Kaouakibi, en vooral Vlaams viceminister-president Bart Somers (Open Vld), die tot de linkervleugel van hun partij behoren, wilden niet van wijken weten. Somers stuurde een persbericht, waarin het woord “praktijktesten” liefst 25 keer voorkwam, en waarin hij via de steden en gemeenten die wilde laten organiseren.
Daarop riep Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) op vrijdagmiddag iedereen bijeen voor spoedberaad: dit conflict moest gesmoord worden. Het compromis: een commissie van academici gaat kijken hoe ze het kunnen aanpakken. Maar men spreekt wel over “monitoring”, het woordje praktijktesten verdween weer netjes.
Somers ging het daarop ’s avonds uitleggen op Terzake, en moest daar toch door het stof: “De strijd tegen discriminatie is fundamenteel. Wat is het probleem? Het is te lang een symbolengevecht geweest. We moeten nu de semantische discussie verlaten, en het aan academici geven”, zo stelde hij.
Maar net daarvoor had El Kaouakibi op haar Instagram-kanaal nog maar eens een felle uitval naar de N-VA gedaan: “Telkens weer worden mijn constructieve voorstellen geblokkeerd binnen de meerderheid. Want ik wil in mijn strijd durven afwijken van de harde grens tussen meerderheid en oppositie. Maar ook dat wordt mij kwalijk genomen, door dezelfde partij die gisteren in Terzake publiekelijk het woord brak.”
Bij N-VA vallen ze uit de lucht. Officieel wil niemand reageren, omdat het gevoelig ligt. “Woordbreuk? Heeft de dame in kwestie dan het Vlaams regeerakkoord niet gelezen? Staat daar het woord ‘praktijktesten’ in?”, zo is op de regeringsbanken te horen.
Hoe dan ook, de uitval van El Kaouakibi bracht Somers in de studio’s van Terzake in de problemen: ging Open Vld hier dan toch op door? Want het parlementslid zegt in haar videoboodschap letterlijk dat ze van plan is met de oppositie mee te stemmen: “Er liggen nog steeds twee voorstellen van de oppositie klaar in het Parlement. De spoedbehandeling is weggestemd, de voorstellen niet. Ik roep hen op om door te zetten. Ik roep ook de leden van de meerderheid die het wel menen op om door te zetten. Ik zal doorzetten, mijn verkozen stem hebben ze.”
“Neen, ik heb heel duidelijk de minister-president gehoord“, zo stelde Somers, die dus verder geen conflict meer wil. “Maar ik heb ongelofelijk veel respect voor Sihame, die hier heel emotioneel bij betrokken is.”
“Onwerkbaar. Als één parlementslid van de meerderheid dat zomaar allemaal mag, wat zegt dat dan voor al die anderen, die wel braafjes de regering moeten volgen?”, zo is binnen de Vlaamse meerderheid de ergernis over El Kaouakibi te horen.
Die steekt niet onder stoelen of banken dat ze niet getrouwd is met de Open Vld, zeker niet die van nieuwe voorzitter Lachaert. In verschillende koffiekamergesprekken in het Vlaams Parlement luchtte ze regelmatig haar hart bij collega’s over de traditionele gang van zaken in de politiek. Maar de Open Vld-fractie in het Vlaams Parlement dreigt zo, na Els Ampe (Open Vld), opnieuw een einzelgänger in haar rangen te krijgen.
Voor Lachaert is het een hoogst vervelende start: net op moment dat hij er alles aan moet doen om de N-VA bij zich te houden, en niet uit de coalitieboot te vallen, komt vanop de linkerflank een aanval op die N-VA.
Van wittebroodsweken is echt geen sprake voor Lachaert. Dat uitgerekend voorganger Gwendolyn Rutten (Open Vld) zich als een schoonmoeder bovendien kwam moeien, via Twitter, maakte het extra pijnlijk voor de nieuwe voorzitter: “Politiek met als doel een ander te raken. Verhinderen dat iets echt goeds gebeurt. Hoe zielig is dat? Gelukkig zijn er ook vechters, strijders voor de goede zaak. Mensen die écht stenen willen verleggen. Blij en fier dat El Kaouakibi en Somers zulke liberale vechters zijn.” Of ze op de Melsensstraat 34, het partijhoofdkwartier, zo blij en fier zijn, is maar de vraag.