Niets is statisch in deze regeringsvorming: de vreemdste allianties kunnen ontstaan. Zo ook tussen groenen en blauwen, waar een heuse vrijage bezig lijkt. Want Georges-Louis Bouchez (MR), Egbert Lachaert (Open Vld), Jean-Marc Nollet (Ecolo) en Meyrem Almaci (Groen) overlegden de afgelopen 24 uur intens: beide blokken hebben het moeilijk met het communautaire luik van het PS/N-VA-akkoord, en worden tegen elkaar uitgespeeld. Dat willen ze stoppen, en ze komen nu met een gemeenschappelijk perscommuniqué. Grote winnaar van dit hele spel: de MR, die erg veel te verliezen heeft.
In het nieuws: De missie van Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) lijkt onder stoom te komen.
De details: De druk op de groenen én op de liberalen, doet beide naar elkaar groeien.
- “Bien étonnés de se trouver ensemble”: Liggen nu plots de groenen en liberalen samen in bed? Die vraag stellen verschillende hoofdrolspelers in de Wetstraat. Daar is een opvallende toenadering tussen het blauwe en groene blok een feit.
- Vanmorgen immers komen beide blokken met een opvallende actie: een gezamenlijk persbericht. Daarin vallen ze frontaal de communautaire plannen van “de opdrachthouders” aan.
- “Wij wensen echter onze gezamenlijke bezorgdheid te uiten over de plannen van de opdrachthouders. Onder meer rond het institutioneel luik uiten wij bezorgdheden. Hun aanpak leidt tot een nog complexere structuur en instellingen.”
- Daarna formuleren ze één gemeenschappelijk antwoord: “Dit model is niet het onze. Ecolo en Groen, MR en Open Vld willen uiteraard wel meewerken aan een België dat efficiënter werkt, ten dienste van onze inwoners en hun bezorgdheden van elke dag. Dergelijke hervormingen vragen echter een grondige voorbereiding en voldoende overleg. Bepaalde bevoegdheden kunnen worden geregionaliseerd, maar andere net geherfederaliseerd om de efficiëntie te verhogen. Institutionele hervormingen zijn voor ons altijd een middel, nooit een doel op zich.”
- Bovendien willen ze dat het vooruitgaat. “De groene en liberale families benadrukken dat de tijd dringt. Ze willen vermijden dat er verder tijd verloren gaat en vragen aan de opdrachthouders om duidelijkheid te scheppen over de coalitie die ze verkiezen en te werken aan stabiele en solide oplossingen.”
- En tenslotte formuleren ze nog een vreemde passage: “De liberale en groene families weigeren om deel te nemen aan een opbod, waarin ze tegen elkaar worden uitgespeeld om te bepalen wie tot de toekomstige regering kan toetreden.” Hoe ze dan concreet gaan weigeren “uitgespeeld te worden”, is niet duidelijk: niet meer naar vergaderingen gaan? Of eerst “een keuze eisen”?
Wat dit betekent? Georges-Louis Bouchez (MR) heeft er na Open Vld, plots nog twee bondgenoten bij om zichzelf te redden: Groen en Ecolo.
- De MR-voorzitter werkte de afgelopen dagen keihard aan een toenadering tot de groenen. Hij en Jean-Marc Nollet (Ecolo) hebben de voorbije dagen intensief contact onderhouden, en planden al langer een “gezamenlijke actie”. Eerst zou dat een opiniestuk zijn met hun twee, nu zijn ze erin gelukt om ook de Vlaamse tegenhangers mee te krijgen in een gezamenlijke tekst.
- Dat mag op zich best verbazen: in het voorjaar zakte de sfeer tussen MR en Ecolo naar een absoluut dieptepunt. Er was heftige spanning in de Waalse regering over het dossier van de zonnepanelen, er was stevige frictie rond het minderheidskabinet van MR-premier Sophie Wilmès, én er was vooral de pijnlijke manier waarop de MR de kandidatuur van ex-Ecolo-voorzitter Zakia Khattabi kelderde in de Senaat.
- Toen was de onderliggende boodschap van de MR zeer duidelijk: een piste waarbij men opnieuw voor Vivaldi, of paars-groen zou gaan, passeerde niet langer bij Bouchez.
- Maar op een paar maanden tijd kan veel. Want vandaag zijn de lijnen stevig open, en is er nu zelfs gezamenlijke actie. De vier zien het persbericht als de manier waarop ze door de preformateurs Paul Magnette (PS) en Bart De Wever (N-VA) onder druk gezet worden, te doorbreken. Alleen is de vraag dan wel wie er meest van al bij wint.
De essentie: PS en N-VA spelen hoog spel. Dat leidt tot zenuwachtigheid, zeker bij de liberalen.
- Op dit moment zijn zowel de groenen als liberalen technisch gezien “in gesprek” met het duo De Wever-Magnette. Maar terwijl de groenen gisteren twee uur en drie kwartier inhoudelijk gepraat hebben, dateert een inhoudelijk gesprek met de liberalen al van meer dan 10 dagen geleden.
- De sfeer tussen het duo enerzijds en de twee liberale voorzitters blijft zo lastig: op de laatste meeting kon er eigenlijk op geen enkel moment constructief gewerkt worden, of een normaal gesprek worden opgestart ondanks zeker pogingen van Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert.
- Het duo De Wever-Magnette speelt het dus keihard: ze zijn bereid om de liberalen in hun geheel te lozen, en een piste met de groenen écht te overwegen.
- Dat leidt tot hoogoplopende zenuwachtigheid bij de Franstalige liberalen.
- Bij Open Vld, dat met Maggie De Block en Philippe De Backer afscheidnemende ministers telt, zou een oppositiekuur enkel voor Alexander De Croo bitter persoonlijk nieuws zijn. “Wij bekijken het allemaal zeer rustig”, zo klinkt op een Open Vld-kabinet.
- Maar bij de MR dreigt een drama, zowel voor de hele stoet ministers, als voor de kabinetsmedewerkers, chauffeurs en koks. En dat niet alleen voor de federale regering, maar ook voor de Waalse en de Franse Gemeenschap.
- Wie verliest, indien De Wever en Magnette doorduwen, en de MR buitenzetten, allemaal z’n post? In totaal 12 ministers, die op straat zouden staan, en een legertje personeel dat ruim in de honderden loopt:
- federaal premier Sophie Wilmès
- federaal vicepremier David Clarinval
- federaal minister van Mobiliteit François Bellot
- federaal minister van Energie Marie-Christine Marghem
- federaal minister van Buitenlandse Zaken Philippe Goffin
- federaal minister van Middenstand Denis Ducarme
- federaal minister van Pensioenen Daniel Bacquelaine
- Waals viceminister-president Willy Borsus
- Waals minister van Financiën Jean-Marc Crucke
- Waals minister van Ambtenaren Valérie De Beu
- minister-president van de Franse Gemeenschap Pierre-Yves Jeholet
- minister van Onderwijs voor de Franse Gemeenschap Valérie Glatigny
- Het verklaart meteen waarom de liefde van Bouchez voor de groenen fors is toegenomen de afgelopen dagen: de contacten tussen de MR en Ecolo namen exponentieel toe, en alles werd op alles gezet om toch maar één standpunt te krijgen. Dat is vanmorgen dus gelukt.
- Daarbij ligt in de eerste plaats een strategische afweging aan de basis, die ook te lezen is in het communiqué: de huidige onderhandelingsdynamiek doorbreken en PS en N-VA kleur laten bekennen. Maar zoiets in één gemeenschappelijke tekst doen, plus dan nog het communautaire van stal halen, blijft dan wel een vreemde aanpak.
- Onderliggend is er natuurlijk een breder verhaal aan de hand: al dagen is er sprake van een spectaculaire terugkeer van Vivaldi. Immers: de MR is bereid om die stap nu te zetten, en zou, nadat het “één en ondeelbaar” geworden is met Open Vld, ook de Vlaamse liberalen kunnen meeloodsen.
- “Eens de groenen en liberalen zich aan elkaar koppelen, en de basis leggen voor paars-groen, zullen de socialisten dan nog ‘neen’ kunnen zeggen op zo’n voorstel? Die redenering maken Bouchez en in minder mate Nollet. Het is echt hoog spel”, zo zegt een insider.
- Vanuit Open Vld is men veel minder enthousiast over al die blauw-groene toenadering. Daar willen ze vooral duidelijkheid over de onderhandelingen, en de keuze van De Wever en Magnette, om dan eindelijk inhoudelijk de gesprekken aan te snijden. Maar de basisstelling blijft aan de Melsensstraat 34 toch dat het paars-geel moet worden. Volgens de kring rond Lachaert is nu plots Vivaldi of, erger, paars-groen niet aan de orde.
- Maar binnen Open Vld zijn er natuurlijk wel fans van die strategie. Zo was er opvallend snel een like van oud-voorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld) voor de tweet die Lachaert deed, om het gezamenlijke persbericht de wereld in te sturen.
- En toch hoopt de top daar nog steeds op paars-geel, mét heel de blauwe familie. “De onzin over de MR moet stoppen. Pak die er gewoon bij, en stop die verhaaltjes over het karakter van Bouchez. Er zijn wel meer mensen bij de MR waar een gesprek mee te voeren valt”, zo klinkt daar aan de top.
- Voor waarnemers is het ondertussen wel glashelder dat de MR niet op dezelfde lijn zit als Open Vld: Bouchez mag dan wel stellen dat hij “paars-geel” wil, in praktijk doet hij er alles aan om dat te doen mislukken en z’n blauwe zusterpartij in een ander verhaal mee te nemen. En mislukt dat? Geen erg: er is altijd nog de regering Wilmès.
- Maar niet alleen Open Vld gaat dus toch mee in de huidige zet van één gemeenschappelijke tekst. Ook de groenen sprongen mee in de dans van Bouchez. Dat is opmerkelijk, net omdat de onderhandelingen vandaag al wat asymmetrisch lopen, en de groenen duidelijk wél een werkbare relatie hadden tot nu met het duo van PS-N-VA. Zij verliezen dus vandaag veel meer. Bij Groen waren gisteren wat reserves over de gemeenschappelijke tekst, maar uiteindelijk ging men ook daar akkoord.
The big picture: Hoelang kan de ‘bubbel van vijf’ verder in het zenuwspel?
- Het nieuwste communiqué van groen en blauw leidt tot wat cynische bedenkingen in de bubbel van vijf. Niemand daar lijkt klaar om opnieuw in een paars-groen verhaal te stappen, ook de socialisten niet.
- Maar zonder effect is het natuurlijk niet. Na de opvallende groen-blauwe ‘frontvorming’ ligt de bal nu weer in het kamp van De Wever en Magnette. De kernvraag voor het duo is of zij heel deze situatie kunnen rekken tot september, wanneer het kookpunt komt.
- Immers: dan moet de regering Wilmès het vertrouwen vragen. En er moeten dringend relanceplannen opgemaakt worden om aan Europa te geven, in ruil voor de royale miljarden die in het Europese coronanoodfonds klaarliggen.
- Een vers regeerakkoord zou uiteraard het beste antwoord zijn aan de Europese Commissie, om zo een coherente aanpak te garanderen. Maar binnen de regering Wilmès speculeren de liberalen toch op een plan-B: dat er ook een alternatief moet liggen, moest de ‘bubbel van vijf’ doorprikt worden. “Er zit daar toch intern duidelijk wat spanning op de lijn: zo’n vaste groep is dat niet“, zo stelt men vast.
- Hoe dan ook: als De Wever en Magnette het initiatief teruggeven, is meteen een mogelijke doorstart van de regering Wilmès het enige logische plan.
- Dat hebben Magnette en De Wever uiteraard ook in de mot: het besef bij PS en N-VA leeft dat, als zij hun opdracht nu teruggeven, het onvermijdelijke gebeurt. Dat ondertussen blauw en groen zo ‘close’ zijn, opent de mogelijkheid om daar dan snel te schakelen: liberale (26 zetels) en groene (21) zetels springen dan tot 47 stuks.
- Het alternatief: in september met het ‘blok van 70’ (want zoveel zetels telt die ‘bubbel van vijf’) hardnekkig verder doen, en daarrond toch een regering bouwen, desnoods een minderheidskabinet.
- “In die zin zijn de gesprekken met de groenen toch ook cruciaal: gaat men straks daar uitleggen aan hun hoogopgeleide en intellectuele achterban, dat zij, ondanks mooie prijzen voor klimaat en biodiversiteit, weigerden om een onthouding te leveren en zo een regering te laten starten?”, zo stelt een onderhandelaar.
- De rekenkunde in het kamp van De Wever en Magnette is duidelijk: “Wij hebben 70 zetels nu, de huidige regering heeft er eigenlijk nog 26, enkel de liberalen. Ja, dan weet je het wel zeker?”, zo omschrijft een voorzitter het.
- Alleen: dan moeten De Wever en Magnette dus wel tot september verder doen. En evident wordt dat niet, als de groenen nu plots met blauw in bed gaan liggen.
- Gisteren zaten de vijf voorzitters van de PS-N-VA-bubbel opnieuw samen, om overleg te plegen over de afgelopen dagen. Dat was ook wel nodig, om onder meer Maxime Prévot, de cdH-voorzitter, wat te betrekken bij de zaak.
- Het kleine cdH staat onder druk, omdat over het communautaire luik van het akkoord de Franstalige pers wakker lijkt te worden. Dat gebeurt een pak later dan eigenlijk ingeschat, maar ondertussen kondigt La Dernière Heure wel “het einde van België aan”.
- Het minipartijtje DéFI, het vroegere Fransdolle FDF, beukt daarom in op het cdH, en naait MR en Ecolo op om toch maar “de Franstalige belangen te verdedigen”.
- De meeting onder de vijf bevestigde vooral wat iedereen al weet: het zit wel goed tussen de voorzitters, en de bereidheid blijft om met deze groep de rit tot het eind uit te rijden.
- Maar ook de socialisten komen wel onder druk, vanuit de vakbondsvleugel. Na Thierry Bodson, de voorzitter van de socialistische vakbond FGTB, gisteren is het vandaag de beurt aan Miranda Ulens, de voorzitster van het ABVV.
- Een bloemlezing uit haar eisenbundel, die ze in gesprek met De Standaard formuleert:
- Geen splitsing van de sociale zekerheid “zoals de N-VA dat wil”.
- Ze ziet “geen meerwaarde” in een splitsing van de bevoegdheid ‘Werk’.
- Meer koopkracht, “na vijf jaar Zweeds beleid”.
- Collectieve arbeidsduurvermindering.
- Meer investeringen in openbare diensten.
- Meer ‘gelijkere’ belastingen.
- De pensioenleeftijd opnieuw naar beneden onder de 67 jaar.
- Dat de rode vakbonden zich roeren, lijkt een verplicht nummertje: de tijden dat het ABVV aan de Grasmarkt (of binnenkort de dKeizerslaan, waar de sp.a zich gaat vestigen) de wet dicteerde, zijn lang voorbij. Maar aangenaam is het allemaal niet voor de socialisten.
- De vraag is dus of Magnette, die in het verleden ook al wel eens wispelturig kon zijn, het deze keer volhoudt tot september. Bij de MR hopen en bidden ze alvast van niet: een mislukking van de ‘bubbel van vijf’ zou hen wegbrengen van de rand van de afgrond, en vermoedelijk weer aan zet krijgen.
- In die zin zijn de verlengingen van het duo, dat maandag terug naar het Paleis moet, van telkens maar één week, een beetje vreemd: waarom niet meteen een paar weken nemen, en verder de tekst dooronderhandelen onder de vijf? Die kans bestaat, als deze week duidelijk wordt dat een minderheidskabinet de enige resterende optie wordt. Maar daarvoor moet eerst tot op het eind doorgepraat worden met de groenen en blauwen, met de nodige opbouwende druk als gevolg.
De coronacijfers om te volgen: Het topt verder af.
- Een opvallend cijfer: het daggemiddelde vandaag ligt op 601 besmettingen, een tikje lager dan gisteren toen het op 604 zat. Het is te vroeg om te zeggen of de tweede golf nu aan haar hoogtepunt zit, maar in elk geval toch een lichtpuntje, nadat het cijfer steeg van onder de honderd op 10 juli, naar meer dan 600 een maand later.
- Ook de ziekenhuisopnames is opvallend, na 48 gisteren nu maar 31 vandaag. En het aantal bezette bedden door COVID-19 is ook gedaald, van 312 twee dagen geleden, naar 301 nu.
- Overigens zijn we daarmee in Europa misschien wel een beetje voor op de algemene trend: overal lijken de cijfers toe te nemen, maar is van aftopping op de meeste plaatsen geen sprake. Een pak delen van de EU kleurt nu dus ‘oranje’ of zelfs rood, wat reisrestricties met zich meebrengt.
Het te volgen debat: Over het onderwijs roeren de ‘experten’ zich nu ook al weer.
- De heropstart van het onderwijs zit eraan te komen: een cruciaal moment voor het miljoen kinderen dat naar school gaat. Vanuit de sector, de kinderpsychologen, -artsen en -verplegers, kwam een heel duidelijk signaal: laat alsjeblieft het onderwijs doorgaan, op de volle 100 procent.
- Dat is niet wat nu op tafel ligt. Het draaiboek van het departement onderwijs voorziet een code ‘geel’, die leerlingen maar vier dagen per week naar school stuurt. Maar in een ergere fase ‘oranje’ zouden leerlingen maar de helft van de tijd gaan.
- Ondertussen zijn de vakbonden zich al aan het roeren: zij zijn de afgelopen maanden de grote motor geweest om het onderwijs de deuren te laten sluiten, en vragen nu ook dat het ‘code oranje’ zou worden.
- En uiteraard zouden de ‘experten’ de ‘experten’ niet zijn, als ze zich niet op P1 van Het Laatste Nieuws laten gelden over alles, inclusief het lot van honderdduizenden jongeren. Biostatisticus Geert ‘Leef, alsof het je laatste dag is’ Molenberghs heeft nu al z’n nieuwste beleidsvoorstel klaar: “Misschien kan je het eerste en tweede middelbaar nog meenemen in het ‘altijd open’-verhaal, maar voor de laatste vier jaar van het secundair zou ik dat niet doen.”
Het incident van de dag: Twee families vechten op het strand in Oostende.
- Komkommertijd in corona, dat betekent dus dat een marginale vechtpartij op het strand nationaal nieuws wordt, tot en met op de radio.
- Gisteren kaapte Oostende die ‘prijs’ weg: liefst vijftien combi’s rukten uit, “voor wat uiteindelijk enkel een ruzie tussen twee families bleek”, zo weet Het Laatste Nieuws. “Er zijn vooral veel ramptoeristen komen kijken”, zo verklaarde de Oostendse korpschef Philip Caestecker de volk- en politietoeloop.
- “Het dreigde te escaleren en tot een handgemeen te komen”, wist de korpschef nog. Gelukkig dus dat die ‘dreiging’ de kop werd in gedrukt.