Spanje en Vlaanderen zitten in een diplomatiek oorlogje. In het Vlaams parlement staan alle Vlaamse partijen pal achter Jan Peumans (N-VA), die het conflict aanging. Maar federaal wijst de MR de zaak totaal af: zowel minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) als de premier, Charles Michel (MR) zelf, willen er niets mee te maken hebben. Hoe lang kunnen de Vlaamse partijen dat standpunt aanvaarden in de federale regering? 

Het gebeurt zelden dat werkelijk iedereen het eens is in het Vlaams halfrond. Maar gisteren kreeg Vlaams parlementsvoorzitter Jan Peumans (N-VA) de steun van iedereen: van zijn eigen meerderheid N-VA, Open Vld en CD&V, maar ook van Groen en van Vlaams Belang in oppositie, en uiteraard van de Vlaamse regering.

De aanleiding is simpel: de Catalaanse kwestie en de uitspraken van Jan Peumans daarover. Die schreef een brief aan de voormalige voorzitster van het Catalaanse parlement Carme Forcadell. Zij zit sinds maart in de Spaanse cel, met als aanklacht ‘rebellie tegen de Spaanse overheid’. Peumans schreef dat het “absoluut onaanvaardbaar is dat politici vanwege hun mening opgesloten worden”.

Ambassadeur 2 keer op het matje

Spanje was daarover zeer boos en riep de Belgische ambassadeur Marc Calcoen van de federale diplomatie twee keer bij zich. De ambassadeur liet Brussel weten dat de Spanjaarden boos waren, maar Peumans trok zich daar weinig van aan. Begin deze maand ging in het Vlaams parlement een tentoonstelling over de Catalaanse kwestie op. Bij die opening lanceerde Peumans opnieuw een aanval op het Spaanse gerecht: “De opsluiting van Catalaanse politici omwille van het onafhankelijkheidsreferendum van 1 oktober vorig jaar is gewoon ontoelaatbaar.”

Daarop reageerde Spanje nu zeer fel. Hun minister van Buitenlandse Zaken Josep Borrell zet de Vlaamse vertegenwoordiger in Madrid, André Hebbelinck, het land uit door z’n diplomatiek statuut af te nemen. Geen diplomatieke relaties meer tussen de regio en het land. Dat is in de diplomatieke wereld de atoombom: veel ergere maatregelen bestaan er niet. Zelfs als Russische diplomaten in de UK iemand vermoorden, worden die wel het land uitgezet, maar verbreekt de UK niet de diplomatieke relaties in z’n geheel met Putin.

De Spanjaarden lieten weten dat de uitspraken van Peumans de aanleiding waren. Ze beschuldigen Peumans ervan dat die gezegd zou hebben dat Spanje uit de EU moet gezet worden en dat hij het Spaanse conflict met de Bosnische oorlog zou hebben vergeleken. “Compleet leugens”, reageerde Peumans al.

Geen beterschap met socialistische regering

In het Vlaams parlement reageerde iedereen verontwaardigd. De hoop bestond er net in dat een nieuwe regering van socialisten in Spanje veel rustiger zou omgaan met de Catalaanse zaak. De vorige regering van de Partido Popular, die op rechts de erfgenamen van dictator Franco zijn, had een harde stijl. Maar niets blijkt nu minder waar. Bourgeois sprak van “nooit geziene diplomatieke acties van een bevriend land”.

Maar veel pijnlijker was dat Bourgeois aankondigde dat minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) zou tussenkomen. Die liet later op de dag ijskoud weten dat niet te gaan doen. “Niet onze rol”, zo stelde hij. Vlaanderen staat dus alleen, de MR wil federaal niet meedoen. Want ook premier Michel bevestigde dat standpunt.

Voor de N-VA is dat wel zeer lastig: heel Vlaanderen steunt de verontwaardiging, en federaal valt het op een koude steen. Nochtans is ook federaal de N-VA de machtigste partij en helt de coalitie fors door naar Vlaanderen in aantal zetels.

De MR heeft plots een nog hardere houding: de verkiezingen deden geen deugd

Maar daarin zit het hem net: de MR heeft een nederlaag geleden bij de verkiezingen, en likt z’n wonden. Ze willen zeker niet meer gezien worden als het schoothondje van de Vlamingen. Vandaar dus de koude reactie. Maar dat maakt het voor alle N-VA’ers in de federale regering bijzonder moeilijk: hoe kan vicepremier Jan Jambon (N-VA) dit laten passeren?

Het zet ook de relaties binnen de N-VA nog eens op scherp. Daar is al veel langer een kloof tussen de ‘Vlaamse’ en de ‘federale’ vleugel van de partij. Het kamp-Bourgeois vindt dat het kamp-Jambon veel te veel toegeeft en in een federale logica zit. Maar die tweede groep haalt wel resultaten, en geeft de N-VA het imago van daadkrachtige bestuurders. Hoe dan ook als de ‘Spaanse zaak’ nu moet ontmijnd worden binnen de federale regering. Maar aan Vlaamse kant is de druk niet klein.