Een vrouw die op 3 februari in Oost-Congo stierf aan het ebolavirus was ‘vrijwel zeker’ besmet door haar man, die een uitbraak overleefde die in juni eindigde. Het geval wijst opnieuw op iets waar virologen voor vrezen: dat ebola vele maanden, zo niet jaren, in sperma kan leven, terwijl het dodelijk blijft.
Studies uitgevoerd na ’s werelds ergste ebola-uitbraak, die zich tussen 2014 en 2016 wijd verspreidde over Guinee, Liberia en Sierra Leone en meer dan 11.000 mensen doodde, gaven vroege aanwijzingen dat het ebolavirus actief zou kunnen blijven in verschillende lichaamsvloeistoffen. Naast bloed, wat de meest gemeenschappelijke vector voor transmissie van het virus is, ook in sperma.
“Het bewijs is in de loop der jaren gegroeid dat het virus in sperma kan worden aangetroffen na drie, tot zelfs negen maanden, of zelfs twee jaar in sommige gevallen”, volgens Ngoy Nsenga van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). “Daarom is nu al een onderdeel van onze begeleiding van overlevenden om hen te leren dat seksuele activiteit een risico van overdracht met zich meebrengt, en zelfs om tests uit te voeren op hun sperma om na te gaan of ze vrij zijn van het virus.”
Sperma was negatief getest – maar dat wil niet veel zeggen
De echtgenoot van de begin februari overleden vrouw werd minder dan een jaar geleden ontslagen uit een behandelcentrum voor ebola in de stad Butembo. Ongeacht of het nieuwe geval verband houdt met de laatste uitbraak, zullen ambtenaren dit beschouwen als een nieuwe uitbraak, de 12e in Congo sinds ebola werd ontdekt in 1976. Butembo, een stad met bijna 1 miljoen mensen, was het epicentrum van de vorige uitbraak. Het is ook waar de vrouw met ebola vorige week stierf.
Het sperma van de echtgenoot van de overleden vrouw was overigens getest op ebola. En die test was negatief. Daarbij moet wel gezegd worden dat tests in het verleden al vaak valse negatieven hebben opgeleverd. In eerdere gevallen werd ebola maanden later aangetroffen in de oogvloeistoffen van overlevenden en hetzelfde geldt voor vaginale vloeistoffen, maar het lijkt het langst in sperma te blijven.
Moeilijk ondanks vaccins
Het ministerie van Volksgezondheid van Congo probeert momenteel ongeveer 70 contacten van de overleden vrouw op te sporen. De zorgen over de verspreiding van het virus zijn deze keer wel wat minder omdat velen in en rond Butembo tijdens de laatste uitbraak zijn ingeënt. Twee zeer effectieve ebolavaccins zijn het afgelopen jaar goedgekeurd en verspreid.
Het nieuwe geval toont aan aan hoe moeilijk het desondanks lijkt te zijn geworden om ebola te stoppen. De vorige uitbraak woedde bijna twee jaar lang in de provincies Noord-Kivu en Ituri in Oost-Congo. Ongeveer 2.300 mensen stierven eraan. De regio wordt geteisterd door decennia van conflict over hulpbronnen en etnische rivaliteit. Daardoor raakte het behandelcentrum voor ebola in Butembo, waar vorig jaar de echtgenoot van de overleden vrouw werd ontslagen, in verval.