Als er een besmettelijke ziekte losbreekt over de hele wereld, hebben we dan voldoende veiligheidsmaatregelen klaarstaan? Volgens een simulatie van de John Hopkins-universiteit in de Verenigde Staten ziet het er slecht uit: er vallen miljoenen doden voor we grip krijgen op een besmettelijke ziekte. 

Of het nu SARS, een vogel- of varkensgriep is, of iets ernstiger als een biologische aanval door een terreurgroep of een onverhoedse uitbraak van ebola: volgens de universiteit van John Hopkins in de Verenigde Staten zijn we niet klaar om zo’n uitbraak tegen te gaan. Da’s geen specifiek Belgisch probleem: volgens John Hopkins zitten we met een globaal probleem. Het gaat ook niet om een onwaarschijnlijk scenario: ZIKA is een voorbeeld van een pandemie.

150 miljoen doden volgens simulatie

De wetenschappers stelden een hypothetisch scenario samen, ‘Claude X’ waarin ze rekening hielden met hoe echte beleidsmakers en experts zouden reageren op een ziekte die globaal potentieel heeft. Volgens John Hopkins vielen er in dat scenario uiteindelijk 150 miljoen doden, globaal gesproken. In de Verenigde Staten alleen al ging het om 15 miljoen doden.

Volgens dr. Eric Toner, hoofd van het onderzoek, leren we uit de simulatie dat “zelfs zeer ervaren officials en beleidsmakers, die verschillende crisissen hebben meegemaakt, hebben nog steeds problemen met het omgaan met zo’n situatie. Het is niet omdat ze niet slim genoeg zijn, maar omdat we niet de systemen hebben het soort respons dat we nodig hebben, op te zetten.” Dat zegt hij aan Business Insider.

Biologische wapens

Het lijkt ook een nachtmerriescenario, een ziekte die besmettelijk genoeg is om over de hele wereld slachtoffers te maken, maar eigenlijk is het niet zo vergezocht. SARS of vogelgriep zijn goede voorbeelden. Daar was de simulatie op geënt: het gaat dus niet om een ziekte die ontzettend besmettelijk is of heel dodelijk, maar om een ‘normaal’ virus. (Lees hier hoe ebola bijna een pandemie werd, hoewel het virus niet makkelijk door te geven is.)

Toch hebben de onderzoekers ook veel geleerd over de gevolgen van bijvoorbeeld een biologische aanval, zoals die van de Japanse sekte Aum Shinriyko. Zij lieten in 1995 een chemisch wapen los in de Japanse metro, dat betrekkelijk weinig effect had. Maar volgens John Hopkins moeten we er rekening mee houden dat het veel eenvoudiger is dan in 1995 om een virus op de wereld los te laten. ‘Claude X’ was dus zogezegd een biochemisch virus dat gemaakt werd door mensen, niet ééntje dat vrij voorkwam in de natuur.

Ingrijpen voor het een pandemie wordt

Nog volgens Toner hebben we “momenteel niet de mogelijkheid om binnen enkele maanden vaccins tegen een nieuw virus te produceren, het gaat om tientallen jaren (Noord-Korea beweert dat ze wél een vaccin hebben). We hebben ook niet de mogelijkheden binnen de gezondheidszorg om een uitbraak van een bepaalde ziekte te identificeren voor het een pandemie wordt.”