De populaire staatssecretaris Theo Francken (N-VA) kreeg gisteren zwaar de wind van voren. In een gewaagde aanval noemde CD&V-voorzitter Wouter Beke het feit dat Francken illegalen met een strafblad had laten lopen “hallucinant”. Open Vld probeerde te sussen en koos “het moedige midden”. Francken kreeg een pak negatieve pers en commentaren over zich heen. Nu reageert hij op Twitter: “Er is niet één werkbaar alternatief. Ons actieplan is de beste aanpak.”

Hij moest het gisteren zelf bekennen, nadat hij het exacte cijfer nog niet van z’n administratie gekregen had. In totaal zijn er 32 uitgeprocedeerde criminelen vrijgelaten uit gesloten centra. Dat was nodig om plaats te maken voor opgepakte transmigranten, een problematiek die de gemeenteraadsverkiezingen kleurt. Een pak burgemeesters is de overlast en het geweld op de parkings langs de snelweg kotsbeu. Vooral CD&V-burgemeesters namen stappen, onder meer door de parkings af te sluiten.

Social media-minister

Het vrijlaten van de illegalen kwam zo in de bak van staatssecretaris van Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) te liggen. En die raakte zo zwaar in het defensief. Terwijl we Francken de afgelopen jaren vooral leerden kennen als een offensief communicerende politicus, die uitgebreid leunt op social media, vooral Twitter (89k volgers) en Facebook (185k volgers). Die power zet hij bijna systematisch in om de klassieke media te passeren, en rechtstreeks z’n boodschap te brengen. Gisteren bleef het opvallend stil op die sociale media. Pas vanmorgen reageerde Francken. “Kranten gelezen, politieke programma’s gezien, commentaren gehoord. Niet één werkbaar alternatief. Ons actieplan is best mogelijke aanpak. We werken vastberaden verder.” Eind deze maand lanceert Francken z’n boek, verwacht dan een gigantisch offensief rond z’n figuur en imago.

In tussentijd kreeg z’n imago toch een deuk. Het was CD&V, vaak het voorwerp van het offensief communiceren van Francken en de N-VA, die deze keer vol in de aanval ging. Voorzitter Wouter Beke had na het CD&V-partijbureau volop Francken geviseerd: “Als men transmigranten oppakt, moeten die worden ondergebracht. Maar dat men daar illegalen met een strafblad voor laat lopen, is hallucinant.”

Kranten gelezen, politieke programma’s gezien, commentaren gehoord. Niet één werkbaar alternatief.
Ons actieplan is best mogelijke aanpak. We werken vastberaden verder. ?

— Theo Francken (@FranckenTheo) September 18, 2018

Francken in het defensief

Het was een gok van Beke: ook minister van Justitie Koen Geens (CD&V) is natuurlijk betrokken in heel de discussie van illegalen met een strafblad. Maar het was Francken die vol de wind pakte, en zo voor de eerste keer kwetsbaar oogt. Want in z’n aanpak springen niet zozeer de terugkeercijfers eruit (die zijn niet slechter of beter dan die van Open Vld-voorganger Maggie De Block), maar wel zijn aanpak van criminelen zonder papieren. In samenwerking met Geens breekt Francken daar het ene record naar het andere. Plots 32 criminelen vrijlaten, dat beeld bleek vernietigend.

Op de klassieke media, bij Terzake, verdedigde Francken z’n zaak. Hij wees erop dat de 32 veroordeelde illegalen hun straf al hebben gedaan. “Of mensen in de gevangenis hebben gezeten, dat is een zaak van Justitie”, zei Francken. “Ze zijn gestraft voor hun feiten en hebben hun straf uitgezeten, al dan niet met voorwaardelijke invrijheidsstelling.”

Hij verdedigde ook nog eens z’n beleid, waarbij “het beter lukt dan ooit tevoren om veroordeelde mensen zonder papieren uit het land te krijgen.” Tegelijk klonk de staatssecretaris realistischer dan ooit: “Het gebeurt nog dat ik die mensen niet geïdentificeerd krijg in de periode dat ze in een gesloten centrum zitten. Omdat ik geen laissez-passer krijg, omdat de ambassades hen weigeren, …”

Rutten sust en wijst naar CD&V

Opvallend ook: Open Vld-voorzitster Gwendolyn Rutten ging als een verzoener tussen CD&V en N-VA staan. Ze hekelde de “politieke spelletjes”, en wees ook CD&V met de vinger omdat die de “politieke val hadden opengezet”. Er speelt hier ook een beetje het element van de lokale verkiezingen: in haar eigen Aarschot is Rutten koudweg uit haar coalitie met CD&V gezet voor de volgende legislatuur. Rutten en Francken, allebei van Vlaams-Brabant, kunnen na de verkiezingen misschien wel nog zaken doen in lokale coalities.

Het is afwachten hoe N-VA en Francken zelf het nu aanpakken: het goudhaantje kreeg hoe dan ook een forse tik. Het beeld van de crisismanager, de sterke man “die op enkele weken Brussel zou aanpakken”, moet worden bijgesteld. Vrijdag staat het dossier van extra capaciteit voor de opvang van transmigranten (de hele reden waarom uiteindelijk andere illegalen zijn vrijgelaten) op de ministerraad.

De sfeer zit onder nul, maar kunnen de regeringspartijen zich veroorloven om niet met een oplossing te komen? Dat zou voor zowel N-VA als CD&V toch zelfdestructief zijn. Zeker voor Fracken, die met z’n boeklancering, vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen, nog eens volop wilde scoren met zijn beleidsdomein.