Preformateurs Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) gaan week vier in van hun opdracht. Daarbij zijn eerst wat interne contacten gepland, en worden wat technische werkgroepen belegd om de ‘bubbel van vijf’ verder aan te snoeren en CD&V, cdH en sp.a verder aan de grote twee te binden. Midden deze week is het dan kijken of een van de tandems, Open Vld en MR, of Groen/Ecolo, aansluiting kan vinden.

In het nieuws: Opnieuw stijgende coronacijfers en verhitte toestanden aan de kust.

De details: De experten poken verder een crisissfeer op.

• De cijfers rond COVID-19 blijven in negatieve zin evolueren. Zo ligt het aantal besmettingen nu tussen 31 juli en 6 augustus op 580 gevallen per dag. Dat is opnieuw een stijging met 16 procent, vorige week was er nog een stijging van 19 procent.
• De dagcijfers pieken wel verder: op 4 augustus zat men aan 775 nieuwe besmettingen, een piek sinds eind april.
• Belangrijker is de vraag hoeveel personen ook effectief in het ziekenhuis belanden. Immers, waarom nemen we maatregelen, en voeren we avondklokken en semilockdowns in: dit is voornamelijk om te zorgen dat ziekenhuizen niet overspoelen. Daarbij blijven de cijfers opvallend stabiel: gemiddeld worden 27 mensen opgenomen per dag omwille van corona.
• Vorige week was dat nog een gemiddelde van 24 mensen: het cijfer stijgt dus licht. Op dit moment zijn 285 ziekenhuisbedden bezet door COVID-19: absoluut geen saturatie dus. Op intensieve zorgen is er sprake van welgeteld 69 patiënten voor heel het land.
• De sterftecijfers stijgen ook: ze gaan van 2,6 gevallen naar 3,4 per dag. Op geen enkele manier vergelijkbaar met de bijna 300 per dag, die er in de piek van de eerste golf waren.
• En toch zijn die 69 patiënten op intensieve zorgen de reden waarom bepaalde experten nu al aan het kraaien zijn over nieuwe maatregelen. Zo is daar de onvermijdelijke Marc Van Ranst, die absoluut nog een verstrenging van de toestand wil.
• “Als de cijfers volgende week niet stabiliseren, zijn er verstrengingen nodig. (…) Veel mogelijkheden zijn er niet meer. Dan kom je algauw uit bij ‘lockdownachtige’ maatregelen.”
• En ook Geert Molenberghs, de biostatisticus die eerder al declareerde dat we André Hazes-gewijs “van dag tot dag moeten gaan leven”, staat al klaar: “Als de huidige strengere regels niet werken, zullen we opnieuw richting lockdown gaan. Daarvan weten we dat die gewerkt heeft, al heeft het ons wel pijn gedaan.”
• En kijk, Molenberghs weet al wat precies mag en niet: winkels en scholen mogen “eventueel openblijven”, maar “voor de horeca wordt dat minder evident“.
• Wie denkt dat dergelijke discussies van een nieuwe lockdown, bij 3 doden per dag en 69 mensen op intensieve zorgen, economisch niet relevant zijn, moet gewoon maar eens de economische cijfers van Zweden bekijken.
• Daar kromp de economie in Q2 van 2020 met welgeteld 8,6 procent, zo blijkt uit cijfers van vrijdag. Voor heel de eurozone was het verlies in Q2 liefst 12 procent. België zat nog iets hoger, op 12,2 procent verlies in Q2. Zweden koos ervoor om geen lockdown in te voeren, hield scholen, winkels en restaurants open, net als de grenzen. Tegelijk werd thuiswerk wel aangemoedigd en moest social distancing gerespecteerd worden.

Ondertussen aan de kust: Een paar erg gemediatiseerde rellen, leiden tot draconische maatregelen.

• Een vechtpartij op het strand in Blankenberge, normaal gezien te noteren in de categorie ‘faits divers‘ in de krant, kreeg de draagwijdte van nationaal nieuws.
• Vijftig amokmakers, waarvan sommigen lid van Afrikaanse jeugdbendes uit het Brusselse, gingen er de politie en de strandredders te lijf. Filmpjes van vliegend strandmeubilair, flessen, ligbedden en parasols op sociale media waren het gevolg.
• Het resultaat: zeventien mensen bestuurlijk aangehouden en drie personen gearresteerd. Die drie, blijkbaar bendeleden, worden “verdacht van feiten van gewapende weerspannigheid en slagen met werkonbekwaamheid tot gevolg”. De zwaarste straffen kunnen oplopen tot twee jaar cel. “Alle namen zijn goed gekend bij de ordediensten”, klinkt het in Het Laatste Nieuws.
• Maar vooral de reacties waren politiek relevant. De burgemeester van Blankenberge, Daphné Dumery (N-VA), kondigde aan dat ze een dag haar gemeente afsloot. Vanuit de N-VA kwamen scherpe reacties: Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) had het over “een groep crapuleuze amokmakers”, in de Kamer riep Koen Metsu (N-VA) meteen ook de commissie Binnenlandse Zaken samen, en stelde fractieleider Peter De Roover (N-VA) een ‘lik-op-stukbeleid’ voor.
• Opvallend: men viseerde vanuit de N-VA ook de NMBS, en bevoegd minister van Mobiliteit François Bellot (MR). “Gigantische problemen met en door treinen naar de kust. Waar blijft minister Bellot? Spoorloos?”, zo tweette Sander Loones. “Die heeft iets anders te doen sinds gisterenavond laat dan tweeten. Hou het hoofd koel”, zo reageerde de woordvoerder van Bellot.
• Uiteraard ging Vlaams Belang vol door op de zaak: voorzitter Tom Van Grieken (Vlaams Belang) postte volop filmpjes van de incidenten, met forse taal erbij: “Allochtoon tuig valt politie aan. Gevolg? Brave Vlamingen mogen niet meer naar onze kust van deze N-VA-burgemeester! Hoelang nog blijven wij dit pikken?”
• Het offensief van het Belang op social media was indrukwekkend, meteen sijpelde dat ook door op de verschillende online sites: het is duidelijk dat de online machine van het Belang tegenwoordig in staat is om ‘mediadruk’ te zetten, op zichzelf.
• Net als N-VA, wil het Belang snel in de Kamer de betrokken ministers, waaronder de minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V), aan de tand voelen. “Net zoals het mogelijk is om zwarte lijsten te hanteren in recreatieparken, moeten we deze aan de kust gebruiken. Daarnaast moeten we strenger bestraffen door dubbele nationaliteit bij herhaalde feiten af te pakken. Het geboefte moet eruit”, zo stelde Barbara Pas (Vlaams Belang).
• Daarbij werden ze stevig geholpen door de VSOA, de steeds radicalere politievakbond. Net als Vlaams Belang viel die politievakbond het gebruik van de term ‘jongeren’ in de media, om de relschoppers te omschrijven, keihard aan.
• Systematisch zetten ze in hun persbericht die term tussen aanhalingstekens: “De brave burger werd reeds geruime tijd lastiggevallen, de coronaregels werden genegeerd en deze ‘jongeren’ probeerden ook op het strand (en andere recreatiedomeinen), zoals in de probleemwijken van bepaalde steden, de baas te spelen”, klinkt het. De vakbond wil dat “deze ‘jongeren’ eindelijk benoemd worden door ‘de politiek’“.

Om te onthouden: Het nettoresultaat van de rellen, een aanpak van gemeentegrenzen sluiten en ‘profiling’, roept juridisch vragen op.

• Nadat N-VA-burgemeester Dumery in Blankenberge voor één dag haar gemeente sloot (ook al draaide ze dat achteraf wat terug), volgden snel anderen.
• Wie anders dan Leopold Lippens, burgemeester in Knokke, ging fors door: een hele week zijn dagjestoeristen daar niet welkom. “Vooral jongeren uit Brussel, Gent, Antwerpen, Luik en Noord-Frankrijk. Mensen die onze regels niet willen naleven en hun regels hier willen opleggen. Wel, die moeten wij hier niet. Vrouwen uitschelden omdat ze in bikini lopen: niet in Europa“, zo stelde Lippens.
• Die draconische maatregel, om mensen systematisch toegang tot z’n grondgebied te ontzeggen, mag alvast juridisch vragen oproepen. Maar in coronatijden is sheriffgedrag steeds meer het nieuwe normaal geworden.
• Tegengas kwam er onder meer van Bart Tommelein (Open Vld), de burgemeester van Oostende. Die wil van een ‘verbod’ voor dagjestoeristen niet weten, net als met waar­nemend West-Vlaams provinciegouverneur Anne Martens (CD&V). Maar tegelijk moeten ruziemakers meteen met snelrecht aangepakt worden. “We moeten ze behandelen zoals voetbalhooligans. Breng ze snel voor de rechter en geef ze een plaatsverbod. Het zijn strandhooligans”, zo stelt Tommelein in De Standaard.
• Andere belangrijke evolutie: controle in de stations aan de kust. “Jongeren die hetzelfde profiel hebben als de amokmakers zullen weer naar huis gestuurd worden”, zegt commissaris Philippe Denoyette van de lokale politie Blankenberge in Het Laatste Nieuws. ‘Profiling’ dus, een term om op basis van uiterlijke kenmerken bepaalde groepen te viseren.
• Ook dat is juridisch een hellend vlak, maar volgens minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) werden er al “tientallen jongeren tegengehouden die vanuit Brusselse stations naar de zee wilden“. De Crem stuurde alvast versterking vanuit de federale politie naar de kust.

The big picture: De druk op de politieke ketel blijft zo zeer hoog.

• De situatie rond corona, en afgeleide spanningen zoals die aan de kust, onderstrepen een bepaalde machteloosheid bij de politiek. Wie moet nu aangesproken worden, wie trekt de lijn in een niet al te driest antwoord? Zonder meerderheid en zonder oppositie een moeilijk spel.
• Tegelijk blijft de situatie medisch moeilijk: ook daar lijkt niet de politiek, maar een handjevol experts de toon te dicteren. Figuren als Van Ranst, omnipresent in de media (dit weekend konden we leren dat de man z’n kerstboom nog altijd in z’n living staat), krijgen nauwelijks weerwerk.
• Zonder deftige federale regering, en met het angstige beleid van de huidige ploeg in het achterhoofd, belooft september een bijzonder spannende periode te worden: hoe starten economie en politiek opnieuw op, na de zomerroes van augustus?
• Voor het onderwijs wil minister Ben Weyts (N-VA) alvast z’n huiswerk doen. “Fundamentele beslissingen, zoals in welke kleurcode we kunnen starten in onderwijs, we moeten dat in alle sereniteit kunnen doen“, zo stelde Weyts op Radio 1.

De essentie: De preformateurs gaan zo alweer een week in waarbij ze druk opbouwen vanuit hun ‘bubbel van vijf’.

• Een korte audiëntie zaterdag bij de koning leverde alvast op wat iedereen verwachtte: een verlenging van de opdracht voor één week. In de wandelgangen is te horen dat dit makkelijk nog eens verlengd kan worden: het is dit duo dat het zal moeten forceren, en niemand anders.
• Terwijl De Wever, die zich door z’n oudste zoon liet voeren naar het paleis in Brussel wegens een chauffeur op vakantie, zich in stilte hulde voor en na het bezoek, maakte Magnette wel een bijhorend didactisch filmpje.
• “We hebben de afgelopen weken hard gewerkt om een solide ploeg te kunnen bouwen. Vandaag zijn vijf politieke formaties, die 70 zetels vertegenwoordigen, klaar om een stap te zetten. Helaas is dat niet genoeg, er moet nog minstens één politieke partij gevonden worden. Wij gaan dus de komende dagen verder, met ontmoetingen met de groenen en de liberalen, en ik hoop echt dat we snel een regering kunnen maken”, zo stelde een presidentiële Magnette.
• Dat de PS-bons zich zo ‘gematigd’ toont, en als een staatsman zich presenteert, is volgens sommigen geen toeval: “Het is ofwel Magnette, ofwel De Wever, die straks toch de regie in handen gaat moeten nemen als eerste minister”, is bij verschillende bronnen te horen. Zelfs binnen Open Vld sturen hoge bronnen daarop aan.
• “Er is écht een urgentie om een regering te vormen. Wij gaan werken en het beste van onszelf geven om zo snel mogelijk een oplossing te vinden”, zo stelde Magnette, die daarbij de druk toch ook verhoogt op groenen en/of liberalen: wie wil straks de ‘zwartepiet’ van een mislukking, is een vraag die door de Wetstraat waart.
• Magnette is daarbij niet alleen. Want ook in het perscommuniqué van het Paleis stond een cruciaal zinnetje: “De ­koning nodigt de betrokken partijen uit om een grote verantwoordelijkheidszin aan de dag te leggen om spoedig tot een regeerakkoord te komen.”
• Zo komen toch vreemde allianties tot stand. Op Radio 1 gaf Weyts, een beetje tot z’n eigen verbazing, de vorst gelijk: “De koning heeft een punt dat iedereen z’n verantwoordelijkheid moet nemen. Er is een stevige basis gelegd om aan de slag te kunnen. We hebben er nooit zo dicht bij gestaan, we zitten bijna aan een meerderheid. We moeten nu elkaar diep in de ogen kijken, en sommigen ook eens in de spiegel“, zo stelde het N-VA-kopstuk.

Concreet: Een reeks interne meetings en tegen midweek weer ontmoetingen met groenen en blauwen.

• Begin deze week roepen De Wever en Magnette weer de technici in de bubbel van vijf samen, om verder aan de teksten te schaven. Het lijkt er zo meer en meer op dat die vijf als één blok aan het werken zijn, en dan ook enige aanpassingen aan een akkoord eerst onderling doorspreken, voor ze dat straks voorleggen aan de twee andere families.
• Bovendien moet onderling ook een en ander wat verder aangesnoerd. Zo maakte Maxime Prévot (cdH) de afgelopen dagen al opmerkingen over het scherpe communautaire luik in het akkoord. Daarin staan vergaande splitsingen van bepaalde bevoegdheden, maar dan wel binnen de schoot van de federale regering.
• Vermoedelijk wil het cdH vooral ook duidelijkheid of ze die bevoegdheden, die dan met de deelstaatregeringen worden uitgeoefend, op een of andere manier mee vorm kan geven. Met anderen woorden: kan het cdH straks deel gaan uitmaken van de Waalse regering?
• Het is ondertussen ook wel duidelijk dat een minderheidsregering echt wel een soort ‘last resort‘-oplossing is: niemand wil eigenlijk gaan regeren zonder dat in de Kamer een stevige steun verzekerd is. Maar als het niet anders kan, blijft dat een veel valabeler alternatief dan de verderzetting van Wilmès II. Dat laatste is vooral een noodzakelijk signaal naar de MR: het liedje is hoe dan ook uit.
• Tegen woensdag zouden dan opnieuw meetings met enerzijds de groenen en anderzijds liberalen gepland worden. Beide lijken ondertussen niet meteen hun loopgraven te verlaten, wat niet echt verrassend is.
• Zo maakt men bij Groen toch ook stevige kanttekeningen bij het communautaire luik van het akkoord tussen PS en N-VA. “Dat wordt echt onderschat en is zeer explosief“, zo stelt een hoge bron. In De Morgen had Kristof Calvo (Groen) het over “een boedelscheiding die men aan het voorbereiden is”.
• Tegelijk beseft men bij Groen dat ze “een relevante rol” kunnen spelen in de komende dagen en wil men gerust een aantal punten binnenhalen. Maar nog een steen des aanstoots: de korte looptijd van de mogelijke regering, waar PS en N-VA op aansturen. “Dat is een manier van PS en N-VA om te zeggen dat het geen echte regering is, en een methode om zo snel mogelijk een communautaire electorale campagne te hebben, voor N-VA.”
• Bij Open Vld is dan weer te horen dat “paars-geel, mét heel de blauwe familie, de absolute voorkeur blijft” van de partijtop. De laatste dagen circuleerden geruchten over een herneming van Vivaldi, een oude droom die momenteel door de MR opnieuw waart, en waar ook Ecolo en Groen nog last van lijken te hebben. Want als het mislukt voor De Wever en Magnette, komt dat dan weer op tafel, droomt men hardop bij sommigen.
• Maar niet dus voor Egbert Lachaert (Open Vld), die paars-geel als optie nummer één ziet. Al liet hij afgelopen weekend niet na er fijntjes op te wijzen dat hij altijd tegenstander is geweest van ‘paars-groen’, maar zich nooit tegen Vivaldi heeft uitgesproken. Die laatste formule heeft ook de christendemocraten aan boord, maar raakte nooit van de grond in het afgelopen jaar.
• De vraag is of het alternatief, paars-geel, dat Magnette en De Wever nu proberen, daar wel in lukt. Of deze week dan cruciaal is, valt te betwijfelen: er is nog even tijd voor september.