In het nieuws: Duitsland had het voorbije decennium meer moeten doen om zijn energiebevoorrading te diversifiëren. Dat vertelde Röller aan de zakenkrant Financial Times. “Als we toen hadden geweten wat we nu weten, zouden we natuurlijk anders hebben gehandeld”, klinkt het.

Teruggeblikt: Duitsland besloot na de kernramp in Fukushima in 2011 om in sneltempo zijn nucleaire vloot uit te schakelen. Datzelfde jaar waren al acht van de zeventien reactoren permanent gesloten. 

• De jaren erop zag het land zich, ondanks de snelle uitbouw van hernieuwbare bronnen als zon en wind, genoodzaakt om fors meer aardgas te importeren om te voldoen aan de grote vraag naar energie. De import steeg in enkele jaren met meer dan 50 procent. Een groot deel daarvan werd via pijpleiding ingevoerd uit Rusland. Net voordat de oorlog in Oekraïne van start ging in februari vorig jaar, importeerde Duitsland zo’n 55 procent van al zijn aardgas op deze manier. 
• Maar nadat de oorlog begon, liep het mis. Rusland voerde de druk op Europa’s grootste economie op door spelletjes te spelen met de gastoevoer. Uiteindelijk werd vorig jaar de gaskraan bij Nord Stream, de belangrijkste pijpleiding, volledig dichtgedraaid (en later opgeblazen, door tot nu toe nog altijd onbekende daders). De prijs van aardgas schoot de lucht in, waardoor de Duitse (en Europese) economische motor begon te sputteren.
• Uiteindelijk slaagde het land erin om vorige winter grotendeels heelhuids door te komen. Dat kwam door een combinatie van ongewoon warm winterweer, maatregelen om het verbruik terug te schroeven, een overvloed aan vloeibaar aardgas (LNG) uit andere landen en een onverwacht lage vraag uit Azië. Toch is de impact van de hoge energieprijzen merkbaar. Duitsland bevindt zich nu officieel in een recessie, in tegenstelling tot veel andere Europese landen. 

Geen andere keuze?

De reactie: Volgens Röller had het land geen andere keuze nadat het kerncentrales begon te sluiten. 

• “Je kunt erover twisten of dat het juiste was om te doen, maar het was de consensus in de samenleving op dat moment.” De meeste Duitsers waren na Fukushima immers voorstanders van de kernuitstap, in tegenstelling tot vandaag de dag. 
• De econoom geeft wel toe dat de Duitse regering toen sterker had moeten inzetten op hernieuwbare energie, iets wat de huidige regering wel doet. Dat is volgens Röller echter enkel mogelijk omdat goedkoop Russisch aardgas de Duitse economie de voorbije tien jaar flink vooruit heeft geholpen. “Het hielp ons om sterke groeipercentages te realiseren die dingen betaalden die we anders niet zouden hebben gehad … Maar het resultaat is dat we uiteindelijk erg afhankelijk zijn geworden van Russisch gas”, klinkt het.
• Critici zeiden de voorbije jaren dat de regering-Merkel zich goed genoeg bewust was dat Rusland aardgas zou kunnen inzetten als geopolitiek wapen. Toch bleef Duitsland, zelfs na de Russische annexatie van de Krim in 2014, die afhankelijkheid verder uitbouwen. Merkel bleef na 2014 bijvoorbeeld Nord Stream 2 steunen, een tweede grootschalige pijpleiding naar Duitsland voor Russisch aardgas. Het project werd pas in februari vorig jaar stopgezet, dagen voordat Rusland Oekraïne zou binnenvallen. (ddw)