Robert Eggers is bij filmliefhebbers stilaan een klinkende naam aan het worden. Zowel met zijn debuutfilm The VVitch (2015) als met zijn tweede, The Lighthouse (2019), liet hij zich opmerken en dat was ook Universal Pictures niet ontgaan. Ze durfden het aan om Eggers 80 miljoen euro toe te werpen zodat hij een epische Vikingenfilm kon draaien.

De kiem van deze The Northman is te vinden in een ontmoeting tussen Alexander Skarsgård en Robert Eggers waarin Skarsgård te kennen gaf dat hij al jarenlang een vikingenfilm wilde draaien. Hoe kan het natuurlijk ook anders als je er uitziet zoals hij. Eggers was geïntrigeerd, maar zoals het in Hollywood wel eens durft te gaan, gingen er nog enkele jaren overheen voor een vaag idee de vorm van een project begon aan te nemen. Eggers ging een samenwerking aan met de IJslandse schrijver Sjón en omdat die Björk dan weer goed kent, is het een leuke bijkomstigheid dat de zangeres voor het eerst sinds 2005 nog eens (kort) in een film te zien is.

Eggers vond inspiratie bij de Scandinavische mythologie en viste het verhaal van de Noorse prins Amleth op. Het is hetzelfde verhaal dat een zekere William Shakespeare als basis gebruikte voor zijn Hamlet en dus doet het verhaal enigszins bekend aan. Amleth is er als kind (Oscar Novak) getuige van hoe zijn vader koning Aurvandil (Ethan Hawke) vermoord wordt door zijn halfbroer Fjölnir (Claes Bang). Amleth weet te ontkomen en groeit op tot een stevige vent (Alexander Skarsgård) die gedreven wordt door wraak. Wanneer hij hoort dat het rijk van zijn vader heroverd is en dat Fjölnir naar IJsland is moeten vluchten, trekt hij ook naar daar en doet hij zich voor als slaaf.

Aanwezige regisseur

Het is het begin van de grootste productie en de langste film die Robbert Eggers tot nu toe draaide. Hij kreeg circa 80 miljoen euro toebedeeld en bewijst met The Northman dat hij ook met dit soort budgetten weg kan. The Northman is groots en episch, wordt rechtlijnig verteld en is ongetwijfeld de meest toegankelijke film van Eggers tot nu toe. Hij heeft hier en daar een toegeving moeten doen – oorspronkelijk wilde de regisseur deze film maken in het oud-Noors, maar dat mocht dan weer nét niet – maar tegelijkertijd heeft de regisseur zijn eigenheid en eigenzinnigheid weten te behouden. Het maakt dat de film tussen twee stoelen dreigt te vallen: de arthousecinema’s programmeren The Northman amper en voor de gemiddelde bezoeker van de multiplexen is deze film een iets te grote inspanning, of uitdaging.

De momenten van strijd zijn er immers zeker wel, maar The Northman een actiefilm noemen doet de film dan weer te weinig eer aan. Knappe actiescènes zijn er wél: het hoogtepunt daar is de verovering van een dorp vrij vooraan in de film. Eggers filmt deze verovering in een indrukwekkende one take waarin we Amleth op de voet volgen tijdens zijn plundertocht. Maar ook verderop toont Eggers zichzelf ook een nadrukkelijk aanwezige regisseur: de camera gaat nadrukkelijk opzij en naar voren wanneer hij dat wil. Hij bepaalt het kader. Dat doet natuurlijk ieder regisseur, maar deze wil duidelijk ook gezien worden en doet ons niet vergeten dat we naar een kunstwerk zitten te kijken.

Maar The Northman is vooral ook meer dan een actiefilm. Er wordt ruimte gemaakt voor de landschappen, rituelen, mythologie. Er wordt uitgebreid gesproken over het lot en er zijn heksen, wandelende doden en magische zwaarden. En bovenal neemt Eggers de tijd om Amleth te laten sudderen in zijn woede, want na zovele jaren wil Amleth vooral op het juiste moment wraak nemen, en daar kan hij – samen met ons – wel even wachten. Bovendien wil hij daarbij ook zijn moeder (Nicole Kidman) sparen, want dat is wat hij van de heks Seeress (Björk) ingeprent heeft gekregen: hij moet zijn moeder redden, zijn vader wreken en zijn oom doden.

Sublieme casting

Meteen na aankomst krijgt Amleth de hulp van Olga van het Berkenbos, een schitterende Anya Taylor-Joy die hier haar meest voldragen filmrol tot nu toe speelt en duidelijk nog niet aan het einde van haar groeiproces is. Ze gaat een samenwerking aan met Amleth, want, zo zegt ze: waar zijn spieren botten kunnen breken, kan zij met haar brein mensen mentaal breken.

Alexander Skarsgård en Anya Taylor-Joy zijn twee treffende voorbeelden van hoe subliem de casting in The Northman is. Eggers kon rekenen op gekende en zelfs grote (Kidman) namen die hem allicht geholpen hebben om de zakken met geld bij elkaar te krijgen. In het geval van Ethan Hawke en Willem Dafoe zijn de bekendere acteurs echter nagenoeg onherkenbaar, maar toch lijkt iedereen op precies de juiste plek te zijn gecast.

Er gebeurt zo veel in The Northman dat Eggers het verhaal makkelijk had kunnen uitrekken tot een trilogie. Hij doet dat niet, wat wil zeggen dat er veel verteld moet worden in dik twee uur. Toch krijg je nergens het gevoel dat de verhaallijnen oppervlakkig worden behandeld of warrig zijn om te volgen, en dat is een hele prestatie. Eggers houdt een strakke tred aan en een knappe bonzende soundtrack van Robin Carolan en Sebastian Gainsborough houdt je bij de les.

De liefde van je moeder

Uiteindelijk wordt het simpele wraakmotief dat aan de basis van dit verhaal lag nog uitgediept en wordt deze bijzondere film vooral een verhaal over het verlangen naar de liefde van je moeder en over hoe we aan de hand van de puzzelstukjes van onze herinneringen zelf een verhaal proberen te construeren. Maar ook over hoe andere mensen ons kunnen helpen om (iets meer) afstand van ons verleden te nemen door liefde te geven in het heden.

De vergelijking tussen The Green Knight en The Northman is makkelijk gemaakt: beide films zijn gemaakt door eigenzinnige regisseurs die erin slagen om in films met een behoorlijk groot budget toch hun visie door te drukken, beide verhalen leunen aan bij zwaardengekletter, maar vertellen een verhaal dat kadert in een veel breder geheel. En beide films baden opvallend vaak in grijze en grauwe kleuren. Van die twee films is The Northman de betere en de meer toegankelijke.

Ons heeft Eggers alleszins opnieuw benieuwd gemaakt naar wat hij nog allemaal in zijn mars heeft en wat de toekomst voor ‘m nog brengen zal. Met The Northman heeft hij alleszins een film gemaakt die bedoeld is om in de bioscoop te bekijken: de wijde beeldkaders, de epische gevechten, de luide soundtrack: dat werkt lang niet zo goed in de eigen woonkamer. En als het iets bredere publiek nu nog de weg vindt naar The Northman, dan kunnen er in de toekomst misschien weer wat meer van dit soort eigenzinnige films in de zalen landen.

8/10

The Northman speelt nu in de bioscoop. Bekijk hier de programmering.